Ke Alaula, Volume III, Number 9, 1 Kekemapa 1868 — Page 33
KE ALAULA.
BUKE III. HONOLULU, DEKEMABA, 1868. HELU 9.
KE OKOHOLA.
Kahea mai ke kanaka e kiai ana maluna o ke kia, "Aia la, ke puhi; la!" Mahea la?" wahi a ke kapena. "Ekolu paina ma ka aoao malalo o ka ihu e hele nei ka moku." Pela e pane mai ai ke kanaka maluna. Pane ko e mai ekolu a eha paha leo, "Aia ke puhi la!" Manawa ole a e noho ana ka malama moku maluna loa ma ko kui ana o ke kia.
Ninau hou aku ke Kapena mai i lalo ae, heaha la ke ano o ka ia? Pane mai ka malama moku, "aole i maopopo, aole i ke pono ia ku." Hea mai kekahi, "Aia ka hiu !" O ka maopopo no ia o ka laika u-ele (right whale) keia. He mea mau no ia i keia ano kohola e noho a hoolana maluna o ka ili o ke kai e puhi ana a hala kekahi mau minute, alaila, hooiho oia i kona poo ilalo a wala mai ka hiu iluna, a o kona luu no ia ilalo o ka hohonu a nalowale, a hala kekahi mau minute, alaila hoea hou mai ia iluna.
Hea mai ke Kapena, "E kuu iho i na waapa," Ka haule koke no ia o na waapa i ke kai, a e pelupelu ana ka poe hoe waapa, e ake e loaa mua aku i ka ia a ku i ke o a ke o-ia.
Ma ke kii a kakou i hoike ia ae nei maluna, ua loaa aku ka ia i na waapa, ua ku i ke- o, ua aneane make ka ia, a ua huli ka opu iluna. I ke kupaka ana o ka ia, ua loaa aku iaia ka waapa, a ua hoolei ia aku na kanaka i ke kai, a piha ka waapa i ke kai. Hiki koke mai no nae ka lua o ka waapa e kokua mai i keia waapa i pilikia.
He poepoe pu wale iho no ka ihu o keia ia. Mai ka ewalu a i ka umi kapuai o ka laula o ke a-lalo, mai kekahi aoao a i kekahi aoao. Mawaena o keia iwi nui maloko o ka waha, e waiho ana ke elelo. He momona wale no keia apana nui o ke alelo. Ma ka baila ana i ke alelo, e loaa mai eha a elima barela aila.
Ma ke a-luna o ka waha o keia ia nui i loaa'i ka iwi kohola eleele, oia ka i hana ia he ni-a-u no na loulu, a he kumu peahi, a he huipa, a ia mea aku, ia mea aku. Hookahi tausani paona iwi eleele i loaa mai noloko o ka ia nui hookahi.
A make ka ia, kolo mai na waapa ia ia a pili ma ka aoao o ka moku, alaila, okioki ia ka aila, oia ka io manoanoa e hoopuni ana i kona kino a puni. Ina he ia nui keia a momona, alaila o ka manoanoa o ka aila e hoopuni ana i kona kino, he hookahi kapuai a oi ae kekahi.
O keia aila, ua okioki ia me na oo, a hiu ia me ka pokakaa, a hookuu ia aku i ke keena waiho aila mo-a ole. Okioki ia keia aila i na apana kupono iho, a baila ia maloko o na ipu hao nui elua a ekolu paha i kukuluia mawaena o ka moku. O ka i-o no i moa, a ua pau aku ka aila, oia no ka wahie e hoomoa ai i ka aila. A moa ka aila, ukuhiia i na pahu a hahao ia malalo ma ka opu o ka moku.
Ina he ia nui, e piha no na barela aila hookahi haneri i ka ia hookahi. ela ka hana ana a piha ka moku. Ina he laki loa, piha ka moku i ka makahiki hookahi a elua paha; aka o ka nui he ekolu paha makahiki a oi aku, alaila piha, hoi i ka home.
O ka hapa nui o na moku okohola no na awa ku moku o Nu Bedefoda, Nu Ladana, a me Nanetukeka o Amerika Huipuia, a me Honolulu, ke awa nui o Hawaii nei.
O kahi hoi e loaa nui ai o ke kohola i keia kau, aia ma ka Akau o ka Moana Pakifika nei, a me ka Moana-anu Akau, oia hoi ke Koliaka, ka Okaki a me ka Akika.
He hoomanawanui maoli ka poe kahu moku i ka imi i ka ia a pepehi me ka makau o'e i keia holoholona a nui o ka moana.
Maamaama kauhale o kakou i ka aila i loaa i keia poe paia me na ale, hoomanawanui i ke anu, a hoihoi mai i ka waiwai o ka moana no ka poe e noho nei i ka aina.
KE KANAWAI ALIMA.
I iho la kekahi kumu kula i ke kahuna pule, i kona hele ana mai e ike i na haumana.
"Ke manao nei au ua pau na Ui i ka paanaau i na kamalii." "Aka ua maopopo anei ia lakou? oia ka ninau," a ke kahunapule.
Kunou haahaa ae la ke kumu a hoomaka ae la ka hoike. Ua kahea ia kekahi keiki liilii, a hai mai oia i ke kanawai elima, "E hoomaikai oe i kou makuakane a me kou makuahine," a ua kauoha ia oia e hoakaka mai ke ano. Aole no i hiki ia ia ke hoomaopopo maoli mai i ke ano, aka ua hoomaopopo mai oia ma ka hai ana mai i kekahi mea ana i hana ai, penei;
"I nehinei, hele pu au me kekahi mau kanaka makaikai ma ka mauna, e hoike i ke alanui. Ku ko'u mau wawae i na aa, a eha, a ike mai la ua mau malihini la e kahe ana ke koko no ka eha, haawi mai la lakou he wahi dala e kuai i mau kamaa; haawi iho la au i kuu makuahine, no ka mea aohe ona kamaa, a ua manao au, ua oi aku ka pono ia ia na kamaa, a e hoomanawanui hou aku au." Ke manao nei ua maopopo no ia ia. L. L. N.
"UA OLIOLI LOA AU."
Ua loihi ka wa i kaumaha ai, a i luuluu ai o Ane; aka ma kekahi la i nana ka hana ua pau kona kaumaha a me kona luuluu, a ua nui kona olioli.
"E Ane e, heaha la ke kumu o kou olioli?"
"Ka" wahi ana. "no ka lana loa o kuu manao."
"A no ke aha i lana loa ai kou manao?"
"Ua nui loa kuu hewa, a ua huhu mai ke Akua ia'u; aka i keia wa, ua kala mai oia i kuu mau hewa, a nolaila kuu olioli."
Aole anei he kumu pono ia e olioli ai kela keiki keia keiki, ke kala mai ke Akua i kona mau hewa a pau?
E na pokii, e hiki anei ia oukou ke olelo mai e like me na o Ane la. "Ua kala mai ke Akua i kuu mau hewa a pau, a ua olioli loa au?"
L. L. N.
E hana oukou, e na keiki, i na mea pono a ko oukou mau lima a me ko oukou mau naau i manao mua ai e hanaia mai.