Home Rula Repubalika, Volume I, Number 2, 6 November 1901 — Page 7

HOME RULA REPUBALIKA, POAKOLU, NOVEMABA 6, 1901.  7

Halawai a ka Papa Hooko.

                Ma ka halawai a ka Papa Hooko o ka Aoao Home Rula Repubalika i malamaia ma Poka Hale ma ka po nei, Novemaba 5, ua koho lokahi ia keia poe inoa malalo iho i poe lala no ia Papa, ma kahi i hoohakahakaia ma o ka halele ana mai o kekahi mau lala i na paio ana ma keia ao a ma o ka waiho maoli ana mai no hoi o kekahi poe lala i ko lakou mau noho no na Hawaii Opio, oia hoi: Ka Mea Kiekie ke Keikialii J. Kalanianaole, Carlos A. Long, Wm. M. Kahlbaum, D. Mahuka, A. S. Kaleiopu a me Moses Nakuina.
                I ka hooholoia ana o keia poe inoa ua kauohaia ke Kakauolelo, J. K. Nakookoo, e hoike aku ia lakou no ko lakou kohoia ana me ke kauoha pu aku hoi ia lakou e hiki kino ae ma ka halawai o ka po o ka la apopo, Poaha, Nov. 7.

Ke Kuauhau Hoopunipuni.

I ka Home Rula:
                Ua puka hou aenei ma ka Advertiser o ka la 5 nei ke kuauhau hakuwale no Ema Defries. No ka  nui o ka lalau, ua waiwai ole ka pane ana 'ku. Aka, e hoike aku wau maanei i kahi mahele o ua alaala palu nei:
                "Kilioulaninuiamamao oia no ke kaikamahine oiaio a Kiwalao (o Kiwaloo haole paha keia) me Kalanikauiokikilo Kalaniakua. Ua hanauia oia ma Pakaalaneo (Palahemo paha), Maui, mahope o ka make ana o Kualii, a mahope iho hoi o ke kaua o Pohakumaneo i Molokai. Mawaena o Kalaniopuu me Keeaumoku. Auhee aku la o Kalaniopuu no Maui; oia manawa no lawe loa aku la i kana moopuna ia Kilioulani i Kau, Hawaii.
                O keia ae ka hapamua o keia kuauhau ohiwale. He Moi o Kalaniopuu no Hawaii i kela wa i kaua ai me Keeaumokupapaiaheahe ma Pohakumaneo, aia keia wahi mawaena o Pololu me Honokane, Kohala Akau, Hawaii, aole i Molokai. O Keeaumoku kei auhee, aole o Kalaniopuu.
                Hoopunipuni hou ih la no, na Iwikauikaua ka i malama o ua Kiliou nei ma Kau, a o Keenalani ka kahi kahu, he kaikaina ka no Kalaniopuu, a he kupunakane ka no J. Nawahi. Ko Kalaniopuu mau kaikaina, oia no o Keoua, Keawemaulhili me Kumuioia no o Keoua, Keawemauhili me Kunuioleimoku, oia ka Kamaka ma, Unauna ma,
                He hookahi no Iwikauikaua i ikeia, oia ka mea nona ke kuikui a i ke awakea, ke kupunakane o Keaweikekahialiiokamoku me Kalanikauleleiaiwi (w), na Moi o Hawaii.
                Eia hou no; ke olelo nei o ua Emma Defries he kupunawahine kualua ka nona o Kailipakalua ke Kupunawahine Kualua hoi o ke Lii Bernice Pauahi Bihopa.
                E nana ae oe e kahakuakoi i keia komohewa. O Hao me Kaleiwohi na kane a Kailipakalua, eia ka o keia lalau ae kahi  e hoopili ia ae me na Alii.
                Ahea pau ae na hana epa wale au e Hawaii?
HAWAII PONOI.

                O na lede a pau e makemake ana e kuai i na lole i paa mua, e laa na holoku, muumuu, palekoki, a me na lako aahu e ae' a i ole ia i mau lako moe paha, e hele ae no ma kahi o L. J. Sun, alanui Nuuanu. A ina no hoi he kaila okoa kau i lia ai, ua hiki loa iaia ke hooko mai. E nana ae i kana hoolaha.

NA ANOAI KULOKO.

                Ma ka halekuai o Whitney a me Marsh, alanui Papu, e loaa ai na palule wahine o na lole a me na waihooluu like ole a pau. Aohe hewa o ka hele ae e ike maka.
                E heluhelu ae e na makamaka i na olelo noeau a ko kakou poe kalepa. Ina aole o oukou manaoio i ka lakou, e hele kino aku a hoike aku i ko oukou manao ia lakou.
                Piena loa na poe ili keokeo o ka Hema, na Demokarata, no ke kono ana o ka Peresidena i ka negero e ai pu me ia. Mea ia mai hoi la aohe hookae ili o ka poe Demokarata.
                Ma Kapalakiko i kukalaia mai nei ka hoopalau o kekahi o ko kakou  mau keiki kuonoono, ka Hon. E. C. Macfarlanew (Ede Makapolena) me kekahi o ko laila mau opuu rose.
                Ma ka la 9 ae nei e haalele mai ai ka Moiwahine Liliuokalani i na aekai o Hawaii nei no ka Ipuka Gula o Kaleponi, a mailaila aku no ka aoao hikina no ka ike ana i kona mau kini hoaloha malaila.
                He lohelohe wale mai no ko makou aole ana ka he moho o ka aoao Demokarata no keia koho balota kuikawa o ka Apana Ekahi. Ina pela io, alaila, o ka moho oiwi no ka lakou e kakoo ana. He upu wale no nae hoi keia.
                I makemake oe i mikini, e kipa mua ae i kahi o L. F. Prescott, ma ke alanui Papu, kokoke i ke alanui Hotele. A ina ua nalowale a poloke paha kekahi mau mea hana o kau mikini, ua hiki iaia ke hoolako mai. Ua lako oia i na kui a me na mea hana o na ano mikini a pau.
                Aole no hoi ko makou he lohe pepeiao, aka, he ikemaka maoli no hoi i na hana uso ole a kekahi mau kanaka Hawaii, i uluhia i ke daimonio waiona, a noke ia kekahi haole i ka palukuia a nawaliwali. Ua paa laua i na umii o ke kanawai. Aohe no hoi kakou e aokanaka mai la.
                He anaina hoolaulea ka na hoahanau wahine a me ka Ahahui Imipono Kristiano o ka Ekalesia o Kaumakapili e haawi ana ma ke ahiahi Poaha ae nei, no ka hoolauna ana aku i ko lakou kahu hou, ka Rev. Mr. Lono. He leo poloai ka lakou e kono aku nei i na makamaka a me na hoaloha e hele ae.
                Ma na leta mai a kekahi o na Lunamakaainana i ko lakou Kakauolelo, he maikai ko lakou ola kino. Ma ka hoomaopopo iho ua kapae lakou i ko lakou kulana honolapala a ke lawelawe la lakou i ka lakou mau hana maa—e laa ka mahiai, hanai holoholona, a pela aku. Me ka hou o ko lakou lae no lakou e ai la i ka lakou. Mahalo.
                Piha kuineki mau no hoi ko Lunakanawai Wilikoki keena kula i na kakahiaka Poakahi a pau. Malaila e loaa ai kekahi mau ao maikai loa i loaa ole ma na kula aupuni e ae. Penei kekahi o kana mau olelo ao i kekahi o kana  mau haumana—he kane me kana wahine: "E hoopau olua i ko olua noho kuee ana. Mai inu olu i ka vinega, mahope hui ka vinega o kahi me ka vinega o kahi a nui ka awaawa a me ka wela."
                O ka halekuai o L. B. Kerr & Co. kekahi o na halekuai i kamaaina loa ia e na Hawaii, no ka nui maoli no o na waiwai like ole. Ilaila wale no e wae ai a pau ka makemake, aohe e i ae e he maloeloe ka wawae i ke ko-ke hele i o a ianei. E nana ae i ka lakou hoolaha ma ka aoao ewalu. A ina aole i loaa kau mea i makemake ai malaila, e hele no oe a ka halekuai, ma ke alanui Moiwahine, a kuekaa oe i na waiwai a pau o loko.

KA MOOLELO
O
NAPOLIONA KA NUI
Ke Pukonakona o Farani
NANA I HOONAUEUE NA MANA NUI O
EUROPA.
MOKUNA I.
KONA MAU LA OPIO.
(Hoomauia.)

                Ua haawi ae la o Napoliona i ke kauoha a lakou i hooholo like ai mamua, e kuemi hope. Ua hoomaka aku la lakou e nee malie ihope ma ke ano no nae e hookonokono ana ia lakou e nee mai. A i mea no hoi e hoike aku ana i ka enemi aole lakou i pio ua haawi hou ae la o Napoliona i ke kauoha e nee imua; a ikeia aku la ka nee mai o ka enemi kauoha hou ae la ia e kuemi. Pela lakou nei i nee ai ihope a hiki lakou i kahaone. No keia hiki ana o lakou ilaila ua manao loa iho la na kuaaina ua loaa ia lakou ka lanakila a hoomaka koke ae la lakou e huro leo nui, "Lanakila! Lanakila!" me ka holo ana mai imua me ka manao e haawi pio aku ana lakou nei. Iloko o keia manawa a na kuaaina e holo pupule mai nei aole lakou i hoomaopopo mai ua haalele o Napoliona a me kona mau hoa i ka lakou mau laau a aia ko lakou nei mau lima ilalo i ka honua e hopu ana i na pohaku i huna mua ia iloko o ke one.
                "Makaukau! Hiu!" wahi a Napoliona i kahea ae ai. A emo ole ua ikeia aku la ka paapu o ka lewa me keia mau poka, oiai na pohaku mua e ukali koke ia aku ana e ka olua a me ke kolu, a me he ua la ka helelei maluna o na poo o ka enemi. Ua ike koke iho la lakou ua mahaoi ka lakou huro lanakila ana mamua o ka pau ana o ke kaua.
                Emoole ua nahaha ka puali o ka enemi a e auhee liilii ana lakou i  ka loa a me ka laula o ka aina. Ua lilo ko lakou ikaika a me ka lakou mau laau i mea ole i keia mau poka, no ka mea aohe a lakau pohaku e loaa iho ai malaila. Ua kaa ae la hoi na lkou nei ke alualua ana i keia manawa.
                Ma ia po iho, ua lilo ae o Napoliona he kanaka nui maloko o Aiakio. Ma kana wahi e ku ai e hoopuni mau ia ana oia e na kanaka makua e hoolohe ana i kana moolelo o ko lakou moe ole ana i ka po mamua iho no ka huna ana i na pohaku iloko o ke one i loaa ka lakou mea e hiuhiu ai i kela poe, a nolaila ko lakou mea i nee mau ai ihope i kahaone.
                O ka poe i heluhelu i ka moolelo o ka Napoliona mau hoolala kaua ana, e hiki ana no ia lakou ke hoomaopopo i ke ano like no me keia hoolala kaua o kona wa kamalii.
                Ua lilo no keia kaua o kona wa kamalii i mea nana e kaao ai i kona poe kenerala i ko lakou mau hora hoonanea wale iho no, a i ka manawa no hoi e hoomakaukauia ana ke kaua huliamahi kue ia Farani.
                Mai kekahi makamaka i haawi makana ia mai ai iaia he wahi pu kuniahi keleawe uuku, nona ke kaumaha he 30 paona, a eia no paha ia wahi mea hoomanao o kona la opio ke malamaia nei ma kona aina hanau. mahope iho o ka loaa ana mai o keia pu iaia ua lilo i mea ole na ano paani e ae iaia no ka hele ana e ki-ki me keia pu.
                Malalo o ke kula e lohe mau ana oia i na haiolelo pili kaua, a e lohe mau ana no hoi oia aohe hanohano oi ae e loaa i ke kanaka mamua o ka oihana koa, a pela i paa ai kela manao uilani iloko ona e lilo i alihikaua.
                Ua hooikaika nui ko Napoliona mau