Home Rula Repubalika, Volume I, Number 1, 2 Nowemapa 1901 — Ka Wahaolelo Lahui. [ARTICLE]

Ka Wahaolelo Lahui.

Aole me ka haakei makou e lawe ae ai a keha aku imua o ka lehulehu o makou ka Wahaolelo o ka Lahui. Aka, ma ko makou kulana kaiaina e ku aku ai imua o ke kahua mokomoko o ka papa pai a paio aku ma ka mana o ka makakila no ka pono kaulike o na kupa Amerika a pau e noho ana maloko o keia Teritori, ma ke nana ole ae i ka mana hookeke o ke kanaka waiwai, aole hoi i ka iini o ka mea paahana e oi aku ana mamua o ka mea kupono, aka, e kakoo ana i ka hana e kaupaona like ia ai na loaa i ka mea dala e hoohana ana a me ka mea hoi nana e hana ana i ka hana, ke manao nei makou aole makou e hewa ke olelo ae he wahaolelo makou no ka Lahui. I ole ai hoi e kuhihewa ia mai ka makou

e olelo nei o ka Lahui, e hoakaka ae no makou, aole makou e olelo ae ana o ka Lahui Amerika holokoa mai Maine a hiki i na mokupuni Pilipino, a aole no hoi makou e olelo ae ana o ka Lahui Hawaii ili ulaula, aka, o na kupa Amerika a pau e noho ana maloko o keia Teritore, me ka nana ole ae i kona lahui kumu. Aole wale hoi makou e nana ana i na hana mawa@ o ka mea dala a me ke kanaka paa@ [paahao?] aka, e kiai pu aku ana makou i na lawelawe ana a ke aupuni kuloko maluna o na poe i loaa ka pono koho balota, mawaena hoi o ka poe koho balota a me ka poe a lakou i koho ai i poe wahaolelo no lakou maloko o ka hale kau kanawai kuloko. E ku aku ana makou me ka makaukau no ka paio ana me na wahaolelo o ka enemi o na Hawaii— na nupepa namu e noho ona ia ana e na enemi o ka lahui, a me na nupepa Hawaii no hoi, e noho hoopilimeaai ana malalo o ka poe na lakou e hanai mai ana ia lakou. Ma ka lakou olelo e pane mai ai, pela no e pane ia aku ai. Me ke ana a lakou e ana mai ai, pela no lakou e ana ia aku ai. Eia keia poe nupepa ke wahakole mai nei ia kakou ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, a eia nae kakou ke noho mumule aku nei me he poe hipa la malalo o na kuli o ke kanaka ako hulu. Ke imihala mai nei lakou i kakou, a eia no kakou ke noho ekemu ole aku nei. A ina no paha auanei lakou nei e ho-a mai ana i ka imu no kakou, o ka noho wale aku no paha auanei ka kakou e nana. Aole pela, aka "E ala e ka I, ka Mahi a ka Luahine!" e kaei i na puhaka a e ku makaukau! e lohe i ka hea a nee pa-pu mai me ke kui-he ole! "E alu ka pule ia Hakalau," a e lawe like i ka wahaolelo e pono ai: papakahi na kanaka wiwi, papalua na kanaka momona. Hea mai no oe, o aku au. O ka Wahaolelo o ka Lahui.