Home Rula Repubalika, Volume I, Number 1, 2 November 1901 — Page 6

6  HOME RULA REPUBALIKA, POAONO, NOVEMABA 2, 1901.

Ka Nupepa
Home Rula Repubalika
ELUA PUKA ANA O KA PULE

No ka Makahiki... $4.00
No Eono Mahina.... $2.25
No Ekolu Mahina.... $1.20
No Hookahi Mahina.... .40
Kuike ka Rula.
                Aole e hoounaia aku kekahi Nupepa ma ka owili pakahi ke ole e hookaa mua ia mai kona ola.
                Aole e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa malalo o kekahi inoa kapakapa, ke ole e hoike mai i kona inoa pololei i ka Lunahooponopono.
                O na Kauoha Nupepa ana a pau, e kauoha pololei mai i ka Lunahooponopono.
                E hoouna pololei mai i na Nuhou—na Kumumanao—Na Olelo Hoolaha a me na Kanikau i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
                E paiia no na Olelo Hoolaha—na Mele Inoa me ke Kanikau—ma ke Dala Kuike.
                E hookaa polei ia mai no ka Auhau o ka Nupepa e like me ia i hoakakaia maluna ae.

MRS. ROBERT W. WILCOX, Ona me Puuku
SOLOMON MEHEULA, Lunahooponopono

HONOLULU, POAONO, NOV. 2, 1901

Ka Home Rula Repubalika

ko makou inoa, ka inoa hoi o ka aoao kalaiaina o ka Lahui.
                Ua kukuluia keia nupepa no ke kakoo ana i keia aoao kalaiaina ae, ka aoao hoi o keia lahui i apoia aku nei me ka aoao kalaiaina o ke Aupuni makua malalo o ko kakou Peresidena hou ka Hon. Theodore Roosevelt (Keokoa Ka-rose-o-na-awawa).
                Nolaila, ke au aku nei makou ma na kai o Hawaii nei a pae aku ma ko oukou mau Home, e lawe aku ana i na nuhou maikai, a e hoauhee ana i na manao haku wale o na enemi.
                O ko ka lahui mau enemi o ko makou mau enemi no ia; o ko ka lahui mau makamaka o ko makou no ia; nolaila, o ka lahui me makou ua like a hookahi no ia.
                O ko makou aloha me ka Lahui, a o ka makou puupuu hooleiloa i ka auwae o ka enemi. WELA KA HAO I KA HOME RULA!
                KE PUKA aku nei makou imua o ka lehulehu ma ka kakou olelo makuahine a me ka olelo Enelani ka olelo hoi a ko kakou Aupuni hou oia o Amerika Huipuia. O ko makou inoa o KA HOME RULA REPUBALIKA, no ka mea, he Aupuni Repubalika ko kakou Aupuni makua i keia wa, oia o Amerika Huipuia. Ke hohola nei kona eheu maluna o kakou apau. A he poe kupa Amerika kakou apau i keia la, mai ko kakou Moi i alohaia Liliu-loloku-i-ka-moku a hoea i ke kanaka haahaa loa o Hawaii nei.
                Ke waiho nei ko makou mau kolamu no ka pono kaulike wale no, a me ka pono o ka lahui Hawaii. Ua hamama ko makou mau kolamu no ka paio naauao a me ke kaulike wale no.
                Aole loa e kakoo i ke Aupuni e ku nei, oia, o kona poo, he kanaka i kumakaia ia Hawaii a he kanaka i hoao a ke hoao mau nei e kinai i keia lahui.
                E paio ana makou me ka wiwo ole no kou pono e ka Lahui ma na olelo elua i mea e lohe mai ai ke Aupuni Makua hou o Hawaii nei, a hooko mai i ke koi a me ka pule au e ka Lahui Hawaii e hoopauia ko ka Lahui enemi.
                Ke koi maoli aku nei no makou i ka lahui e kakoo mai ia makou ma na ano apau i ka paio ana me na enemi o Hawaii nei. E hoouna mai i na hoike oiaio e pili ana i na kue i ke kumukanawai a me ka nohoana maalahi o ka lahui kanaka kupa o Amerika Huipuia, oia hoi na hana a ka Papa Ola kalua kanaka e komo nei ma na halekula, a me na haawi aina liilii mailuilu a ke poo o keia aupuni e hoopalaimaka wale nei no.
                Nolaila, e ala e Hawaii a Keawe e hiipoi i kau kama hou. E Maui o Kama, Molokai a Hina me Lanai a Kaululaau, e nana mai i kau Pua, e hookipa ma kou mau home o na Hono-a-Piilani. E Oahu a Kakuihewa mai hoohewahewa i kau pukaua, nana e hoauhee kou mau enemi. E Kauai a Mano  Kalanipo, eia mai ke Kamalei nana e hoonaueue na pali paa a auhee na enemi o Hawaii nei. Ko makou moto, "E Hanaia Ka Pono Kaulike a Haule Mai Na Lani."

Ka Home Rula.

                Malalo o keia inoa maemae laha ole a kaulana no hoi i ike mua loa ia ai na keiki hanau o ka aina e ahai ana i ka hae o ka lanakila maluna o ke kahua kaua koho balota mua loa o ka Teritori o Hawaii, ma ka la 6 o Novemaba o ka makahiki poina ole o ko kakou Haku Hookahi Tausani a me Eiwa Haneri. He lanakila kamahao keia, no ka mea, he lanakila keia no ke kanaka ilihune maluna o ke kanaka waiwai—no ke kanaka paahana hoi maluna o kona haku hana.

                Ua laweia ia inoa no ka aoao kalaiaina o na keiki hanau o ka aina aole me ke kumu ole. Ua hoomaopopo mua ia ke kulana kalaiaina o ka aina ma o ke Kanawai Kumu la a ka Ahaolelo Lahui i haawi mai ai no Hawaii nei. Oia hoi, no Hawaii nei ko Hawaii nei hooponopono ana iho: no Hawaii nei iho ko Hawaii nei mau kanawai: no Hawaii nei ko Hawaii nei Rula iho: a he Home Rula kona ano oiaio maoli.

                Ma ke kau koho balota o 1900 ua paio aku ka Aoao Home Rula me na aoao kalaiaina elua i kapa iho ia laua pakahi o Repubalika ame Demokarata. A no keia paio ana o ka aoao Home Rula o na keiki Hawaii e alakaiia ana e na keiki Hawaii i na aoao Repubalika ame Demokarata, ua kapaia na kanaka Hawaii he poe kue Amerika. Oia hoi, ina e ku mai ana o Diabolo a me kona poe anela a pau malalo o ka inoa Repubalika a Demokarata paha, a kue aku na keiki a kanaka ma kekahi inoa okoa, e kapaia mai ana lakou he kue Amerika, me ka nana ole ae ina he kekake a he iliohae paha ke aahu ana i ke koloka hulu aeto.

                Ma o ka lilo ana o keia lanakila i na kanaka Hawaii, ua lilo ia i mea e makawelawela loa ia ai e na poe kue lahui Hawaii, a ua hoao, a ke hoao mauwale nei no hoi lakou e kukulu i kuahiwi nui maluna o na hewa a anuu liilii i hanaia e na Lunamakaainana ame na Senatoa Home Rula, me ka hoao mauwale hoi e hoopalaha pu i ka lakou mau hewa manomano i hana ai a ku ka paila hana ka haawe no na makahiki he lehulehu wale i hala aku.

                Ke aa nei no hoi makou e hookuku i na hana a ka Ahaolelo mua loa o ka Teritore o Hawaii me ko na kau Ahaolelo o ke Aupuni Pi-Gi ame ko ka Repubalika o Hawaii, me ka nana pu ana hoi i na kulana kalaiaina o ia mau au. Iloko o ke au P-i Gi ame ka Repubalika he hookahi wai o ka like mai ke Kiaaina a hiki i ka pulumi hale aohe poe hokae a akeakea, a heaha na kanawai hoopomaikai i hooholoia iloko o ia mau kau? Kuailo: O ke kanawai komi manamana lima nui; he kanawai i emi mai kona mau la o ke ola ana malalo mai o ka heluna o na la o ia kau.

                E hoohuoi mai ana paha ko makou poe heluhelu no ka pakuiia ana aku o kela inoa "Repubalika" i ka inoa Home Rula. Ke hoakaka nei makou, oia ka hoike piha ana i ke kulana kalaiaina o ka Aoao Kuokoa Home Rula. Ua apo aku keia aoao i na kumuhana, ke ao ana, a me ke ano hooponopono aupuni i hookahuaia e ka Repubalika, oia hoi, "He aupuni o ka lehulehu, no ka lehulehu, a e hooponoponoia ana e ka lehulehu."

B. F. EHLERS & CO.
(PAINAPA MA.)

Kuai Nui o na Waiwai Koena!
O na ano waiwai like ole a pau iloko o ka Helukuai.
E hoomaka ana ma ka Poalima,
Novemaba La 1.
E hoemi loa ia ana ke Kumukuai o na
Koena Pokopoko
Me ka Nana Ole i ke Kumu Lilo.
Ka Hoemi Kamahao
O na Lihilihi
a me na Kua.
E hoomaka ana keia Hoemi Nui ma ka Poalima, Novemaba 1. He hoemi i ike ole ia ma Honolulu nei.
B. F. EHLERS & CO.
Alanui Papu.

                E hoohuoi hou ia mai ana paha, no ke aha la hoi i hoike mua ole ia ai ia inoa i na la kinohi o ke kukuluia ana o ka Aoao Home Rula Kuokoa. Elike me na ninau ano nui a pau o ka manawa me ke akahele wale no e hiki ai ke hooia ia ko lakou ano, pela no keia. Elike me kekahi holoholona hae i hoopaa pio ia, a oiai oia e paapio ana ua hoolilo iho la na keiki a ke kanaka nana i hoopaa pio iaia i mea hoohauoli ia lakou iho ma ka houhou ana aku i kona kino a me kona poo me na mea winiwini. A oiai he holoholona wale no oia, ua hiki loa iaia ke hoomaopopo i ke ano o kona mea nana i hoopaa pio a me kana poe keiki. I ka ike ia ana o na hana hoomainoino a keia poe i kela holoholona, ua kikoo mai la na lima o ke kanawai a hookuu ae la i ua holoholona la, me ka i mai: Ua hana mai ke Akua i na mea a pau me ka hookuu mai ia lakou e hele lanakila! I ka wa i hemo ae ai o kela holoholona mai kona paa pio ana, aole loa e hiki iaia ke hoopoino i kona poe na lakou ia i hoomainoino. A ina lakou e hookokoke aku ana iaia, ua hoomaka koke oia e ioena me ka huhu a aole oia e laka ia lakou.

                Ina e hiki i ka holoholona ke hoomaopopo i na hana ino i hanaia aku maluna ona, pehea hoi e hiki ole ai i ke kanaka ke hoomaopopo i na hana ino i hanaia aku maluna ona. Mahope iho o ke kaili-ku ia ana o ka pono koho balota o na kanaka Hawaii e na mikanele eleele, a noho lakou me he poe pio la no na makahiki ehiku, me ko lakou hoolaha aku ma na aina e he poe pegana na kanaka Hawaii a he kupono ole ia lakou ke hooponopon i ke aupuni, a nolaila, aole pono ke haawi ia lakou ka pono koho balota—e uku wale no lakou i ko lakou mau auhau, aole nae e loaa ia lakou ke kuleana kamailio i kahi e hooliloia ai o ia dala. I ka ike ana mai o Amerika i ka hewa lapuwale loa o keia poe mikanele i hana ai maluna o na kanaka Hawaii ua haawi mai la oia i ke kauoha e hoolanakilaia na kanaka Hawaii, e like ai