Hawaii Holomua, Volume I, Number 6, 10 April 1912 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA. [ARTICLE]

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA.

MOKUNA VI Na Nuhou o Pari«a—Ka Homh Pohai a na Manu Nunu "OUi, wahi ao» i olelo mai nei, ua manao 01a oi powa ia o Keoki, nolaila, ma ka'u ike akn, aola no oia i maopopo i ke ano o kana mea i olelo mai nei. ■ ! "Ua maopopo no ia oe, aia o īUkeke ke ko aei bm ka makaala i oa wa apan, ha«p« ai Y aia he mea hoohalua ma ke ala o kona hakn o(Mo, nokila, pek au e noi akainei i kou oloohi e knn haku, e hookaulua kaoa i ka lawe ana mai i ka hooalnkn ana i na noonoo no Rike ke ma ke ano he mea oiaio." " - ; Me ka pihoihoi ole ame na maoao malie o ke ano piha haooli i pane akn ai oia me ke akaMe i kana wahine kauwa: "Ua maopopo no ia Kikeke na enemi o'n ame kooa hakn opio, pela i hiki e ai ia Rikeke ke hoike mai i ola honua." **Ke nana aku pela io no, aka, o keia poe a Rikdu> e manao nei,he maa enemi no Keoki, aole o lakoa makemake io e hoopoino ia Keoki, aka, he poe iakoo e ake ana e loaaoe iloko o ko kim hmmi lima. Ua maopopo loa nohoi ia kaoa, aoie © kaua enemi noi e aku, o Kanna de Birane wale no ka mea e ake nei e Loaa oe a hoi hoo aka me ia, no&aila, i ka hooki ana iho i keaa mum kamailio ana a pono oee kuu haku e hoi aku e hoolnolu ma kou wahi moe i kaia koana no. U A ke maaaoio k>a oei au, e hoea mai ana do • Hikiki ike kikahiiki © k* k apopo ma hkWkm aaiU • hooUooUkiikioa, mamoi

ae o ko kaoa uhal ana i ka kaaa maa apanap*laoa pokha o ko kaaa aioa kakahiaka." Wahi a £yaliaa i paoe aka ai: "AoliH aole e hiki ia'a ke hoolaolu iho no ka hiaaiAe ana, maaaei oo aa e noho iho ai; a oo kan i ma* —A. ' nao ai o ko'a maa .eoemiaole lakou e hoopoiA* aku aoa ia £leoki«ke manao oei au oa ia oe. £ hooipaopppo iho oe, o Keoki ko3k Mioa naoa e hiK>kaawaie nei mai ke Kaon Alli 1 kulike me k«n makemake, nolaila, e hookam wale aoei ke Kaana ia Keoki me he kaaaka waoieala? "Aka nae, no kaa i kono mai oei ia'a, aola k ia he wa kapono no'a e hele aka ai, a taa ko'u aoo hoi e noho nei i keia wa, Ke manao n« au. ua pololei oe ma ia wahi,a keapono aka nei au ia maoao oa. - "Ke manaoio nei aa, o kaa kono ana mil iu i, nie he lao iaoo ke kaikoahiM i ka kaikuahine, aka, no ko'o hoi aka ma ko'« wahi 111 oe, ke manwi aei ao o*kapoa ono lwi wahi no'u a hiki i ka loaa aaa mai o kekahi 1000-a pii: ana no Keoki, n a ia wa oia i hawmnawana Hi.ii loa iho ai me ka k>he ole aku o k» wahine halia. Me ia mao ano i hiolo makawalamaiai na waimaka maiAo.Bralina maa lihUihi mait ,4 loa hoi ha pela/alaik, o kaoa p« i\o maa« nei," wahi a ka«a wahioe laweiawe* u Aole pela, e hookua aai oe i koa hako e noho hookahi iho ma koia wahi, oiai, oa māo* popo loa i koa hata wahina kanamaaa hanaaka ai i keia wa, a oa ampepe pu hoi iaHi ko'ii «no hupo i ko'u ākā «m iUW «kaiMi m okapo»

oi&i, aole io no he ha&a hiki ia'u ke hana aku i kei« wa o ke A«moe; a nolaila, e aho io paha au • kakali me ka hoomanawanai i kealoha o ka mea a'u i aloha ai me ka pauiele o kuu puuwai ame ka hana noweio a ka mea i ike i ke aloha no'u nei no ka wa|dme i k|ola ia ai noloko o ka laakapapaii, no ka pono, ka waiwai o kuu mau makua & me ko'u, a ao ae keia po." I ka pao ena o keia maa olelo & Evaliaa i kana ki(fft wahine, eia hilinai aku hi oia i hope o kekahi noho poln ana e noho ana t a palulu ae )a i kona mau Hma mamua o kona mau maka, me ka pu ua ae i keia mau wahi huaolelo kankam "OW U* ik« mnano au. Heaha no la koi ko'u mea i aa'a ole aku ai ia oe me ka- paa~ kiki ma na ano apau. Dear! Oh my poor George, no*u ao la hewa. Auwel he keu nohōi au a ka-hujsoo na e ukali hoomau aku ana no aii mahope o kou mehen me ke kue māu 164 ana aku i ke Kauna Birena a hiki i ka hopena o kahi ikaika i koe iloko o'u, ina nokamake eme kon loaahou akuim*u me ke kino ola." A noho iho ia oia e nooaoo pono no kana mea e hana aku ai no kekala la ae. I ka olino ana mai o na hora o ke kakahiaka 0 kekahi ka ae, na aia koke ae la no oia mai kona moe nuu a hele aku ia e hoala i kana kauwa wahioe hoopono no ka>ele kokeana aku e nana i I k* hala ana aku o kahi kauwa, ua hoomaka koke iho la no oia e hoomakaukau nona iho no kana huakai heie mahope o ka mea a kona puuwai e loku ala i ka hana mao ole ae a nei mea h'ē aloha. I ka makaukan ana o kona mau pono ** hele iku ia oia" e kilohi i ke aniani nui oloke o ktt hoio (haii) o ka mmi hookipa; ana i ::#i ike i kona a-ka poaoi iho, a pane waie-4ktt ja no, penei; fivalina Minela, e hele kaua e hoopakele 1 ka mea nana kaoa i hoopakele. Oh! £ Eralina o ka luakupapau. (E kapa ana oia i )toha iioko o ke aniani, oia ka Eyaiina ku|slipku, a o ka Evalina me ka aahu hoopshaoha& i hon4 ia). E o ka «»ha hoopthaohao. E hele olua e holi iaia, e imi t • e ha lo aka ma o a maapei a hmu iaia, i k4 mea nona ka pauwai i miMi m » ai k#aioha i ke kino hookahi nei i ku #i.oloa a eloa me ht m«o mea kkaweleaU mai hookahi aku« Oi&i ( *iWw • kt wini, ik«, hi b«ok«bi

Aole nohoi i eoso iho, na hoi mai la kahi kaawa wahioe me ke kalu Oia ka £vatina i huli maiai a olelo mii la: u ina ane'i e hoea hoa mai ana l&keke iaiiei; aUftla, haawi akaoeikna palapala ne| ia ; a. A kilou iho la oia lrkakaa a paa, ljtli kana kaawa In&ine, a puka ako lā "hele noiianA 'o ke kaa, me ke kaaoha pa ana aīka 1 ke kah|i kaa e lawe aku iaia no ka Bue db tiaro<;hefatt&Aultl 0 keia alanai a luikoa e ike nei ia Evalina e kauoha nei i ke kaha kaa, oiaqo ke alanui e hōlo pololei aku ai i kahi noh6 o ka ohana Lamabeta, a oia nohoi ko Keoki hale. 1 koia neihiki ana aka ilaila, na hokihoki pona ibo hi keia r kona ahimaka, huli ae ta aku i k« kalaia». kaa, a hookani aku la i ka.hele*. I ka hemo ana mai o ka pnka, o ko kom? koke aka la no ia a kaha akn la no hele me ka nana ole ae i *ha kauwa nona ka hale, a hiki i kona ka ana mawaho o ka puka oka rami ōke J£aana LatnatMta, me ke kaomi pa ana aku i ke pihi oka bele leo kahea. Aka Haka LamaheU Wl mli nii ai i ka puka o kona rumi, a pane maik-mema.huaolelokaka.na: fr E keia wahine lapuwale. Heaha kou make* m»ke o keia wahi?" <C R k«a Haka oaakaa. Makemake au e hui a kamailio pu me ka Madame Lamabereta," wahi 9 Eralina. 4, Dhuhu! 0 ka hora eono poniponi no keia oke kakahiaka, alaila, o kou manawa iho la ka kaia b makemake ai e ike iaia "Oia hoi," wahi a kekahi kauwa i pane mai ai. He kea io hoi keia aka wahine mahaoi, oka piikoi a haakoi ana mai nei e hoala i ka hiamoe o kau haku wahine. "Ina pela, ma ke ano aa kanalua a hopohopo a maka'u mai olaa ia'u; alaila, na'o. ponoi no oia e hoala aku," wahi a Evalina. "He oiaio, apela io ka hoi/' wahi a kekahi hanwa, mka piha huha. Aole loa e hiki aftai* oe e kena wahine hookano ke manao mai e hele a neea hou mai imua i hookahi kapuai i kde t me kona aaehe ana mai e lele i mua a kulat ia liv*« lina. Aka, ua hemo e mai la ka pnka, a eili mti la ka Maelame Lamabeta, me kona • *% hookuu mai oukou *bs s'u $ kā wiMu* nMlihlAi, m»Ut ao'o koo* 9U m «»rwJ J».", * b«okw* tanl(

o Evalina me ka mihi a kuloa pa aaa iho o ua mau kauwa ala no ka laua mau olelo i ka wahine malihini. # I ka w» i nalo|kn,jd.9 |Tvalina me ka Maaame ma kona,jpmi } ua hnli maila oia a pane oluolu mai la ia Evalina: "Heaha keia pilikia, a heaha hoi kou manao o ka hiki.ana mai nei o keia kakahiaka poniponi puannanu/' me ka lalau pu ana mai i ko a hoonoho aku la iluna o kekahi noho. "E hoike m«>i oe i kou manao imaa o'u, a mai hopohopo hol oe no kekahi poe okoa 0 ae, " wahi hou aku a ka M«dame Lamabeta. (4 X Mama! Ua pihoihoi lo» U aq. m No keia lohe a&t mai 0 M*dame Lamab«ta i ka leo ana i kaaaaina mna aī{ QOlaila f a««n«aaai la oia a kokoke, a pena h&a mal la ia Bralinat u O ka leo anei keia 0 kua kaik*m*hiae i ki* ola la akn ai ilokh 0 ka loaknpepau. He kopanaha 0 na kupanaha. 0 ka leo 0 ka leo 0 EraUna, a 0 ka heleheleaa hoi ua paa i ka nhimaka, ke ole nohoi au e kuhihewa, o oe no keia e kuu kaikamahine. Aole anei oe e ka lede malihini e oluolu mai ana i ka'u noi, e houwehe iki ae nohoi oe i kou uhimaka i ike akn ai hoi au i kou helehelena, malia o oe nohoi keia e kuu kaikamahine ka wahine hoi i naha ai ka puuwai i ke aloha o knu poor old George, kuu lei, kuu mea e hiaa moe ole nei 0 ka po, 0 ka ike aku iaia me na helehelena maikai." ,4 E olaolu anei oe e hoike mai ia'u ikou inoa e kuu lede malihini maikai?" wahi a ka Madame Lamabeta e noi hoomano nei. "OEralina. ,t • - * "Auwe! 0 Evalina," i hooho ae ai ka Madame Lamabeta, me ke anehe pu ana mai e lele e puliki ia Evalina. Eia nae. e knkuli koke iho ana 0 Evalina ilalo me ka lalau pn ana ae 0 kona lima a wehe ae lai kona nhimaka. Ka mea hoi haha i hoohikilele ano e aku i ua Madame nei, a ku txon ae la iluna a puili ae la i kona mau lima mamna o kona umanme. a Evalina hoi i lele pu akn ai a puili iaia, me ka pane ana akn. "Ke mau nei no anei kou aloha ia'u?" "Au#el E ktpa mai ana anei oe e kuu keiki ia'n aohe ia mea he aloha iloko o'u nou? E kuu keiki, aohe e makili ia mea • ke aloha keiki mai ka puuwai aku 0 kou makuahine nei no olua e

a'u maa keiki; a o ka mea hoi a't» i aie nui loa ai no ka mM, ma Q3i r ala i paa ai ke ola o kuu keiki mai ka waha o ka luakupapau. Aua maopopo hoi ia'^piamuli»o kou ola hou aua mai ke kumu o eia kaaoa ke kumu o kona hauoli anp )ca maha eina o koua puuwai»" I ka mao ana aeo nakipona luuluu o ka laoa puirt aloha ana, ua kaa e isai la no ia Evalina ka ninau muaawwnku: ua ~ "Eianoaoei o Ē«oki me olua?" "Aa t aka t « kala mua mai oe ia'u, a e hele ae au e n«aa i kona mmi moe," Halt tku la ka Mad«me Lamab*£a a M koko »»i 1« « olelo tko la: u Aol« poaa • hoolahi wale no ee ia oe iho ao ia mea; oiai, aole oia i boi mei i kft poaei« M "01 E kua Akaal S kua Akua 12" I hooho •« ai o Efaiiaa me ka uwe kipaUli aua a puili ae la na lima i kona unauma. A mamuli o keia leo uwe kapalili la mea Hana i hoopuiwa eku i ka Moneeiua Lamabereta a hele awiwi ako laoia e nana i kana wehine. Oia kana i nioau aku ai me ke ano pahaohao: "Owai hoi aei wahiae malihini i kipa mai nei i ko kaua hale i keia kakahiaka nui poniponi?" No kei* ainau a ka ffroneaiua i kana wahine, a mamua hoi oka hiki ana ika wahiqe ke pane mai ika ninau a kana kane, ua kaa e aku la ia EvaHna k^olelo. ''Mai hoohewahewa mai oe ia'u ka īnea e lilo aku ana i hunona nau ma neia mua aku. Ka mea hoi i kiola ia ai ileko o ka luakupapau aua ola hou mai U» mamuli o ka lokomaikai o ke Akua a ue ka pauwai aloha 0 kau keiki. |! ike mai nae oe ma ka oklo maopepo ana ae i keia manawa. Aole 6'u home» a tsa kaii mai hoi na hoino he nui e ko ke ao no ko'u oili hou ana mai ka luekupa» pau koo-u mai, a ua lu ia aku hoi ko'u hauohano iluna o ka papakaio.' 1 Ia Erali«M e kamailio akg nei, aia ka Mone* sīua L«mabeta ke nana.poao aku nei malana ona t ua ike kpke ibo la oia me ka hoohewahewa ole, aole ka keia he wahiner okoia aku, aka, oia no ka pula kaumaka a ka laua keiki i hoauwana ia ai koāa noenoo. A apo mai la kona mau lima ia Evalina me ka hap«i pu ana ae iluna a hoonoho ihQia,iiuna o kona mau uha me ka uwe helu pu ihowiaiioi no ka lau* k*iki ao kahoi koke oleaku,iay|aauawa, {E hoomamia aku ana.)