Hawaii Holomua, Volume I, Number 50, 16 ʻApelila 1894 — Hoi Nele o W. C. Aki. [ARTICLE]

Hoi Nele o W. C. Aki.

AOHK LAU 0LIVA MA K A W AHA. L\NAKILA LO \ KE KEIKI O NAW'AIEHA JO IN kealoalh. Owan kekahi ohua ee pakeke o ka mokuihi Malulani o k:» la 12 o Aperila, 1994, mai ke awa niai o Hookena, a i ko'u leleana iuka 0 Keaulmu, na ike mohaha aku la au ia J. K. Kealoalii e haiolelo ana imua o na kanaka oKahaluu a me Keauhou maluna o kela kanawai aeahaukae e hoopahnluuei mai H iwaii a Niihau. Eia ua olelo ano uui a Kealoalii: “Ena hoaloha makaainana a pauoKom Akau—Ho anoi nui au i k \ ike kunwai o kuu keiki C. Aki i ka hapū memeie ae no iāi iho, oii ka loio pookela loj rai ki ike kmawai. I ko ua W. C. Aki haakei anami kma liaiolelo ma ka uw «po o ke awa o Kailua, ma ka Koaha, la 12 o Ape rila. Ua olelo mai o W, C. Aki i ni olelo kuanka i niikemake ole ia e ni knnaka naauaoo Kona nei. 1 kela mimiie aua e liki ana, m liu ao 1\ na puaa he 19 a ko Pnkiki e kokoke ana ma kahi a Aki e haiolelo nei, a i mai la o Kealoalii—“Ko akuaka ae la na puaa i ko haiolelo naaiipo 0 Aki.” Alaila, heluhelu mai la o Aki he wahi manao no Alapaki Kauka ma ko kahi npana pepa, a olelo mai la: ‘‘Eia n.i manaoalakii a Iuda Isekarioka: E hoakaka aku ia oukou e khkauinoa oiikou a hoohiki e like me keia kanawai a ki Ahahooko P. G. Aole loa he wahi kmnka hookahi i puni ia Aki, o kela mau puaa he 19 ke uwa ana. I keia manawa i poha m iiai ka elele o Nawaieha me keia mau olelo: E na kanaka puawai kila o Kona Akau nei, e hahai mai oukou ia’u, e haiolelo ana au maloko o ke kuei o ka pa o Kaelemakule. Ua hahai aku la nakauaka apau ia J. Kealoalii, a haalele ia aku la oAkiinena puaa a na Pukiki, e noi ana paha oia i na puaa e hoohiki a e lawe i ka balota o Aki. Eia na oielo ohaha a keia keiki mikololohua i pane aku ai i ka lehulehu: E na kanaka Hawaii apau loa e noho ana ma keia aina kupolua i ka lai. Ua hoonoho in oukou ma keia nina hewahewa a ka nani i noho alii ai. “O Kona kaiopu i ka lai,” etc, etc. He puuwai aloha ko’u ī ka haiolelo palaualelo a k*.hi loio haakei o Honolulu i akaaka ia mai nei e na puaa a ke Pukiki, i ka heluhelu ole i ka Buke kanawai o ka Euanelio penei; Mai hoelei i ka oukou momi imua o na puaa, o hehi waleia ila—lo, etc, etc. O ke kanawai koho Eiele a ka Ahakuka o ke aupuni P. G. ho kanawai poo ole, aole no he hiu, a he pauku waeua w.ile no. O ko oukou mau inoa pakahi i ka}.aia e ke oukou mau makua, no oukou poaoi no ia inoa, aole ia he mea muraki wale ia no ka pono o hai. I na e kakau ole oukou a lawe o!e i ka hoohiki elike me ke koi ana a keia kanawai pupuka ino, alaila, aole no oukou e hoopaiia ma ke kanawai o ka aina. aole ma ke dala, a aole no hoi ma ka hana

| oolea. l'a i e loa keia knnawai 'apawale i ka lunaikehala o ke kanaka. (I keia manawa i huli ae ai a kao.ai!io ia Mr. Waila.) K Mr. W'aiia, ka hopa Loio Kuhina oke aupuni P. G. Ma ke kuaiukanawai hea la oukou i hoo puka'i ina palapala Hopu e pili nna ina hihia K.irjima a me na , hoopii waiwai o ke kau Jiure ma 1 KaU? Ina me ke kanawai o ka elau pn 1S>7, alaila. ua like me ke kau h >u iha i kumukinawai maluno o ke kumukanaw.ii no a oukou i hana ponoi ai. Eiakeia, aole iike ia ma keia kanawai sa 'a e noho ai ka Ahaelele. Eia ka’u e hoomaopopo nei. lua c kakauinoa ana oukou, alaila. oia ka mea nui loa, be mea ole ka hoohiki ana—oia papainoa ke kapiliia maloko o ki Buke Hoohuiaina, na lakou na olelo hoopumnuni mua i ko lakou huina he 8,577 inoa o na kanaka H iwaii i katau kolohe ia ma na paia o kela Hale kaukanawai o Amer ka a me k ; pilapala hoopii a k i Moiwahine Liliuokalani, oi« na puupuu i ku’i ia ina maka o ka poe hoohui aina e pokaakaa hele nei ma ua wahi a pau o na mokupuni o Hawaii ne'. Ua mikapom maki, oia keia e haha mai nei a ke kolo mai nei maluna 0na pali o Kalalau i Kauai. Ke oleio nui mai nei, auhea ke alanui e hele ai a hiki i Amerika? Eia ka leo hope loa o J. K. Kealoalii: E kuu mau keiki a me a’u mau moopnna. na opuu pua o ke kihapai nani o Hawaii —E hoomau i ka noho malie, oiai, ua hamhano loa oukou e ka poe iloko o ka Hui Aloha Aina nona kela huma 8,577 1 mailani i ka leo o Liliuololoku-kaonohilani-o-Kinau. E malama i ka pono a e noho me ka maluhia oko makou lahui hoolohe. 0 keia leo nahenahe oka Moiwahine, oia ka ikaika o Hawaii i keia mau la. Aloha oukou. Kona Bov.