Hawaii Holomua, Volume I, Number 25, 8 Malaki 1894 — Ka Lawe ana i ka "Hoohiki.” [ARTICLE]

Ka Lawe ana i ka "Hoohiki.”

0 liiwe ana i ka '‘Hoohiki oka Manaoio,” he hana ia i hoomaa imia loa ia mai kela au kahiko inai, muhope mai o ka hoolaupui ia ana oka honua nei e ka hanauna o na lahuikanaka. Oua poe Kuristiuno o ia nianawa, ua iuwe lakou i ka Hoohiki o ka Manaoio maluna o ka B;.ibala, maiuna hoi o na Kauawai he Uuu o ke Akua, a ona lahuikunaka o AikupUa, Asalrina, Mieiea me Peresia,ua lawe lakou i ka hoohiki ma na wahi no a pau o ka B.tiba!a. O kekuhi inau ano hoomana i kapaia n na Kueka u me na Moravia, ua honle lakou i ka lawe ana i ka mauaoio o ka hoohiki —he ki.e maopopo ia ika laahia a me ka maemae o na Kanawai he Umi o ke Akea malalo o ka maiiaoio o ka wahahee; a pela pu hoi na Mahomedh i kapa ai—he hoopunipuni wale no ka hoohiki ana mai a kekahi kanaku i ka inoa e ke Akua, ina aole oiu e malama i ka laahia a me ka inaemae o ua Kanawai he Uml e lilo iloko o koua manaoio, a owai la ka mea hiki ke ike i ka manaoio ana o ka uaau o la kanaka hoomaloka, koe wale iho no ka mana o keAkuu, a nuna e kau mai ka hoopai maluna o ke kanaka hoohiki ino—ka hoomaloku —a me ku wahahee. Iloko o ke au naauao mahope mai nei, a i noho pono ae ai hoi na lahuikauaka o ka houua nei ilokoo ka nohona auponi maiamalama. ua lawe la ku hoohiki ma ka hoomaa ana e hai i ka olelo oia.o ma na kauawai o ka aina imua o na ahahookolokolo, ! a me fca hoohiki hoi e la*'e i ka hanohauo a rae ke koikoi o kekahi raau oihana kiekie o kahili—

Lai, iloko o ka oiana aupuni lahui o kekahi aina. Ma Enelam a ine Irelani iloko o ia au kahiko iiuua o na ahahookolokolo, ua lawe ia ka olelo hoohiki a ka mea hoike o kekahi hihia ma ka pane hooUalik e ana aku aka mea hoike i na huaolelo e paue ia mai ana e ka Lunakanawai o ka Aha, ai ki wa e pau ai o ia mau olelo o ka hoohiki, alaila, e honi ka mea hoike o ka hihia i ka Baihala, i hoike oiaio imua o ka uha a me ke kanawai. e hai oia i ka mea oiaiowale no ma na mea a pau aua e pane ai e pili ana i ka moohihia. Ma Sekotia, ua liKe pu no ka lawe ana i ka ole'o hoohiki imuu o ka Lunakanawai me ke kau o na lima iluno, a koe ka houi aua ika Baihala. 0 na poe Ilebera, c lawe ia ana ka lakou hoohiki ma ke kau iaana 0 ka lima akau maluna o ka Buke a Mose me ke kau no o ka papale maluna oke poo. 0 na Mahomeda, e lawe anu lakou i ka hoohiki ma ka paa ana i ke kaula Korona o ka manaoio. Imua o ka ahaho okolokolo o na Pake, e lawe ia ana ka hoohiki e ka mea hoike ma kona kukuli ana ilalo o ka pupahele. a wawahi i k< kahi hola liilii maoli iluua o ka pahu-hoike kahi e ku ai o ka mea hoike e hai i kana mau olelo ike e pill nna i ka hihia. Ma keia mau pauku i hoike ia oe la, he umi nu niio hoohiki 1 hoomaa ia i kela au kahiko i hala uku la me ke auo kupanaha no, aka, ua hoololi ia nae ma na Kanawai 5, me 6 o Wiliama VI. o Enelani, a palanaiki mai me ke kapae ia o kekuhi mau mea, a o ka Haihala wale no ke kumu alakai o na olelo hoohiki i lilo i nilu alakai imua ahahookolokolo, a elawe ia uei e na lahui malanialama a pau o ku honua a hoomau ia aku iloko o keia mau keneturia o na mokahiki a ka naauao e nee nei iloko o ka holomua. Nolaila, oka hoomaka mua loa iaana o ka hoohiki ma ka hoopuka ana i ku inoa o ke Akua, maluna o ka Baibala, oia no ka makahiki 528. Oka hoohiki mua loa i hooko ia o keia auo, oia no ka Ahahookolokolo o na Sakoua ma Euelaui, i kn ma—kahik' 600, a mai iu manawa i hoomau ia ai ka hoomaa ann i ka hoohiki a hiki i ka makahiki 1550, paku; hou ia iho ke!a m.iu huaolelo hope o ka olelo hoohiki—*‘Pela ke Akua e kokua mai ai ia r u.”