Hawaii Holomua, Volume I, Number 15, 21 February 1894 — Ke Kuleana o ka Lehulehu. [ARTICLE]

Ke Kuleana o ka Lehulehu.

Wahi a ka nupepa “Hoku ('iole) a ka poai misionareho, a wahaolelo hoi o ke aupuni PeGana, ua hoo[>uka pinepine ia ae kekahi mau kukulu manaoe [>ai aua me keia mau olelo— j “He aupuni ohohia nui ia ko na Pe-Gana.” i ka niu a me ke kulolo. i ka pala me ka alaala, a pela wale aku. Aole l«>a makou i ike iki mai Kinohi a hiki i Hamohamo, aia la mahea o ka palapala-aina o Hawaii nei kahi i kukulu ia ai ke aupuni Pe-Gana a loaa kona oln>hia nui ia aku e ka lehulehu? A i hoike akea ia mai hoi ma na huahelu moakaka, aia ma ka mokuaina o , mAupuni o , he huina lahui i kakoo mai i keia aupuni, a i hooliiki mai hoi a apono i keia hookahuli aupuni kuleana ole a Dole, Kivini & Co., i ke aupuni kumu o Hawaii malalo o ke kumukanawai? Aole loa he kanaka makapo a ka makapaa nui wale, e nele kona ike me ka moakaka lea malalo mai o kona mau alualu maka i na hana poholalo a ka poai mikanele hoopunipuni nui wale o Hawaii nei, he hana hiki ole ma ko lakou manaoio ke hoala ia keia ano hana ma kekahi o na mokuaina o Amerika, ke ole ka halawai mua ana mai o ko lakou mau kikala me na peku hoki mahanahana loa o na leo olowalu o ke kue ia, a e palaha ai hoi ko lakou mau ihu ilalo o ka honua a nahaha liilii. O ke kumuhana ohohia ia o ko Amerika kahua hookele aupuni no ka lehulehu. oia ke kulana wahaolelo hana kanawai malalo o ke kuleana uku auhau lahui o ke kauaka, oia hoi ma kekahi olelo ana, o na poe hookaa auhau ke kuleana hana kanawai o ka lehulehu maloko 0 ka ahaolelo, a ia lakou ka manao ohohia e hoike aku i ke aupuni e ku ana, ma ka honholo 1 na kumuhana a pau i waiho ia mai imua o ka Hale. O ko Amenka kahua keia o ke kanawai i kukulu mua ia ai i kint)hi. a aole loa oia e aa me ka manao hohe wale, e hele ae mawaho o ka moali o ia laina e m e a kikoo aku pa'na kckahi o kona mau wawae iloko o Kusia, Aikupita, a me kekahi

maii ama e ae o ua kanawai lehulehu, no ka htK>ko i ke kumuhana apuka o ka aihue aina a kekahi pnai Amenka kakaikahi o ka manao pakaha me ko lakou mau puali hoohaunaele o ka powa. Ma keia hoakaka i hoike ia ae la. aole keaupuni Pe-Ganao Hawaii nei maluna o ke kahi a kalaiaina kanawai o Amerika i kukulu ia ai. oiai. aia he kanaiwa pa-keneta o na poe Iuh>kaa auhau o keia aina i hoowahawaha ia e na poe PeGana, a o na {X)e hana kanawai iloko o ko lakou ahaolelo kuka. aole ia ma ke koho ana a na poe hookaa auhau o Hawaii nei, aka, maumli wale iho no o ko lakou makemake a me ke apono ana a ko lakou ahahui ! ponoi i hoomana ole ia a apono ole ia e ka lahui, a oia ka ma- ! kou e olelo nei, aia mahea iho la o ke kahua pepehi kohola o Arika kahi o ke ohohia nui ia ana o keia aupuni Pe-Gana, a kahe hoi kona mau ka-ki aila no ka hoomalino ana i ke kai ooloku o ka hookele aupuni ilo—i ko o keia mau la c ike ia nei? E like hoi me ka lahui Hawaii e kue mau nei i keia hooponopono aupuni hou o ka liina ! kakauha i onou poo ia mai na j keia lahui e moni ka lakou hai na powa o ke kipi maluna o ko lakou aina hanau ponoi. Auhea ka leo o na kanaka ! Hawaii oiaio o ka aina iioko o ! kela Ahakuka Pe-Gana no ko I lakou mau kuloana o ka poe hookaa auhau? E ae anei kakou e ka lahui Hawaii, o ka i poe hana kanawai no kou ola a me kou noho lanakila ana iloko o ka Ahakuka Pe-Gana, i poe haole wale no lakou i ohi hai puku ia mai loko mai o na ahaj hui malu o ka powa? E ae anei o Amenka ma keia kumu hoohalike, 5 mau poe Negcro wale no na hoa hana kanawai o kona Ahaolelo Lahui ma Wa1 sinetona, a o na haole ili-keo-l ’ i keo na poe hookaa auhau no ka waihona o ia aupuni? Aolel Aole loa o Amerika e hooko i kela hana hilahila ole, e like j 7 me ka keia poe Pe-Gana e hana limanui nei i ke kuleana pili paa o ka noho aupuni lahui ana o Hawaii a me kona kuokoa. O na helehelena iho la keia o ke kii keaka a makou e hoomaikeike aku nei i ko makou lahui aloha, a e like ana kakou me na niga kauwakuapaa ma keia mua aku ke loaa ole kekahi laau lapaau nana e hoomama i keia hana pakalia weliweli loa i hookau ia mai maluna o ko kakou mau poohiwi, a makou hoi e lana nei o ka manao. ua kokoke mai ka manawa o iohe ia ai ka ioo o ka leiialehu, a o ka leo no ia o ke Akua, no ka hoomama ana mai

i ko kakou mau pilikia a mena kaumaha i kau ia mai maluna o kakou me ka hewa ole. 0 ka makou e noi nei i ka oluolu palena ole o na Mana Lani.— “E ola o Hawaii i ke Akua—a e hoomau ia kona noho aupuni kuokoa ana malalo o ka hoomalu o Kona Xohoalii.