Hawaii Holomua, Volume I, Number 6, 10 February 1894 Edition 02 — KE OLA O KA LAHUI HAWAII! [ARTICLE]

KE OLA O KA LAHUI HAWAII!

He kunnmmnao hohonu keia a kela a me keia e kilo ai iloko • keia au mnlamalama loa a holo mua o ka honua nei. Aole paha i ulu ae keia ninau mawaena o na aupuni i helu ia ko lakou heluna iahui ma na pa nnliona, aole hoi mawaena o na lahui pegana a naaupo i na he ket>keo, ulaula. a eleele. Aka hoi, ke manao nei au. 0 ka hapanui o na lahui o ke aii nei, ke noho nei lakou me ka makala loa no kolakou mau ola iho. malalu o ka lakou mau lawelawe pakahi ann, me ko lakou mau laau lapaau i ike ia he laau e ola ai, a ! me ko lakou mau kahuna lapaau i maa a i paanaau na inoa o ra laau <uiK>no, me na lawelawe ana n>* lakou iho mai ke kumu mai o ko lakou noho lahui ana. Oia mau makaukau lawelawe lapaau ana me na laau i hooulu ia niai e ke Akua ma k i honua nei, a me na laau i awihwili ia me ko lakou noonoo pakahi iho, na haawina kupanaha o ka hoola ana i haawi ia mai e ka Mea Kiekie Loa 1 mea e pono ai no Lela a me keia. L r * lawa ia mau pono no ka noho lahui ana nia ae ano kunkoa mai ma ke Akua mai, ke kumu o ka nohona lahui o ka honua nei. Nolaila, ke hoihoi mai nei au i keia kumuhana maluna iho o keia Uhui Hawaii, e iike me ke p -o o keia kukulu manao ana, i hiki hoi i kou kakau ke alakai i na nooaoo !«ea o keia a n.e keia no keia kumumauao i pili iloko lilo o ! ko kakou mau kino pakahi, me keia mau ninau. na haiua a m« na wehewehe ana: 1 — Eia ia wai ka malama aoa i ke ola o keia lahui? Haina. Aia i ka lahui haole o ko oa aina e. 2 — t a ola anei keia lahuikaoaka Hawaii malalo o ka lakou mau lawalawe lapaau ana a piha ka heluna i na haneri taueani? Haina. Pau !oa he 2,26-5,000, a koe he 40,000. I ka wa a Kapena Kuke i hiki mai ai, he 2,305,000 a puni ka Paeaina.

3—Pehe* Ue>>u bou ai i kria ahoikanak» ka ciD»nlin» no ko<a hooia u? Haina. Aiinoa ko lakou iobo mao» »na ra»lun» o kei» *hai, malalo hoi o k» Pap» 01» i’ū e kipa nei be Papa OU Makt; i e iho pa mai auaaei ko ke Aku» L’hane raan» iwaena o keia l»ha;, alail». oia k& lahai Hawaii. E i.'i lahui Hawail! Ina i kulike ole ka’u raaa wehewehe ana n« ■eel» mau haina i hoike ia ae I» naluna, alaila. e hoolawa ae i» <nau hemahema imua o ke akea. nu ka mea, o ko kakou pono jnl , ,sia loa keia & ke Kumukanawa. elaa pu e pai r.ei. Akahi. Mai ka ho» maka ia ana e kukulu i Papa O!» ro ktia Ai punj malaloo na k..nawai e kako» • na i ua Papa la. m i &e nu o ka ooho Moi ana o r a Kamehameh» io*keia Paeaina a hiki i keia la » na haole o na aina e ka man» nui nana i malama i ke ola o kein ahuiianaka Huwaii a tne kona n»u alii i pau aku )a i ka make. 0 ka lilo ana o ko kakou mnu ol» na lakou r.ei ae e malama, u; iae ro ia me ka lilo ana o ko kakou nehona kuokoa i haawi ia mai «i e ke Akua no kakou. Ua ane;ne loa no e hiki ia lakou ke oleh iiiai, ua j-au ko oukou ai ana i k; •oi a n.e Ka i’a inaka, no ka niea ie ai ia i kue i ka niakoo ai ka |hh nana e malama »ku i kooukou ol». 0 ka lilo ana o ko kakou mau ol ia iakou e malama. oia ke kahm maopopo i emi ino ai ke:a lahin <anaka, a wanana ae hol kekahi ■ na makua miaionaii ia mau la i iala aku la. aole e hala kanalim; nakahiki uau loa ka lahui Hawai t ka make. I ka mnnawa i h’k nai ai o Kapena Knke i Hawai nei. ma kana hoike i ka nui o kei» iahuikanaka e ola ana i kela w». he 400.000, oia hoi he eha waīe no ma wahi i ikeai, o Hilo, Koiih, l.ahaina, a me Waimea i Kauai, ku< iku o Hamakua, Kohala. Puna a ne Kau, ko Hawiii, a ke hni i; ia wahi e ae o na mokupuni a pan. la like rne 2,305.000. O ka ninai nui, pehea la hoi i emi ino loa ai <eia lahuikanaka? 0 ka haina wale no, no ka hiki ana mai o na haole 5 keia Paeaina, a hoolaha at la i na ma’i ulaula ulalii, kaokao, ilaala. lepera a pe!a aku. Me keia mau niea i hoike ia ae ia ma keia mau houkaka, nolaila he mea pono e hoooau ia ko ka haole malama ana i ke ola o keia lahui. Elua. Ua hoike ae nei au i ka nui o keia lahuikanaka i ka wa i hik; mai o Kapena Kuke i Hawaii nei, mai ia manawa mai a hiki i keia mauawa, he 4U,(XX.> wale no i Koe. I ka manawa a na kauka haole i lawelaweai no ka pono o keia lahuikanaka ma na halemai, ua hiki ole ia’u ke olelo ae, ua lana -eila keia lahui mai na poino kuho honu e lawe mau ia uei no ka Paualaau o Kalawao, ao!e i manao ia e hoopakele maoli ae i ke ola o ka lahui, aka, i pau koke ue, a i ole ia. 1 nui ka poe nana e ai mai a e kon.o ī na lolo wpopo a lakou e hoouna mai nei. O kekahi uilikia nui o kilahui.o ka ike maopopo ole i ke anoo na laau lapaau e haawi ia nei mawaena o keia lahui inai mua mai a hiki i keia wa. I ka uiakahiki 1870, i hoikeike mai ai o Jone | i kana knmuhana pili i ke ! ola o keia lahuikanaka, penei kana ma i hoakaka ana: Aia ma keieahi hile hana laau lapaau o Amenka. he nui na ano laau a me ko lakou mau helu pakahi, mai ka heln l aku a hiki i ka helu 6. Maloko o ia mau heln. he kulike u!e ka ika ika hooia o kela a me keia laau. Wahi hou no ana, ina paha he mai nui ko kekahi tu<-a, a hoohaiuu ia me kekah: iaau e ola kose ai ka m&i iloko o na la elun a ekolu paha. e olelo auanei oia, be kauka akam&i kela. Aka uae. o ka ika ika hpola o ua laau la, noelun w>le uo malama o ka pan nu īa. O keia ma’i mua no i ola ai, e hoi hou mai ana oia a ui aku ka ikaika i ko ka wa mua. a make koke aku ia. Wahi hou n«» aua. ina au e puka ana i keia kau. aiaila, h<«>ika ika loa au e like me ka’u e hai nei ia oukou. Mai kela munawa u.ai ana i hai mai »i ia makou » biki i keia wa. ! u« like rae 23 makahiki o ko’u ai j ole ana i ka laaua n» kauka. koe kahi paakai hoonah.i. aka, ke ola maikai nei no nae ko’u kinu. No laila. o» loaa la’u ke koleana e olelo ae ai, ai» i Beritania kakahi kanaea Hawaii o L. Makalua kona moa, i kupono low e hoihoi ia mai i kona aina pouoi, kona iahui, koua Moiwahine. a e malama boi i ke ola o kona lahui. a ma ona la e laha ae ai iwaeoa o na opio hou ka makaukau e lawe aku ai no ke ola o ka lahoi, alaiU, ela oe Ha waii ia Hawaii.