Hawaii Holomua, Volume I, Number 5, 3 February 1894 Edition 02 — Ke "Ki" o ka Moana Pakipika. [ARTICLE]

Ke "Ki" o ka Moana Pakipika.

[Leti ra«i Hunulu'n ako i hoopukain m.iloko o k» nupep.i M< i- ( nav:a o Nu loka.] Ina e kiola aku oe i ka ike a 1 kou niau niaka maluna o ka i ilihonua palapala aina o ka inoanawai akea o ka Pakipika, • e ike ana oe me ka hoohewa- • hewa ole i ka mea oiaio i ka i Paemoku o Hawaii. oia ke ki- ■ kowaena o ke alahele moana niawaena o na aina j»uni ole i nui ekolu o ka honua liohx)koa, • e kuhi jx)lolei ana kona liina ia i Amerika Akau ma ka hikina, ( ! Auseteralia ina ka hema, a me ( . Asia ma ke komohana. O ke . kumu ohohia nui ia o ka anoai L no keia inau Paeinoku o HaL waii, oia no kona kulana hoh>i mua ma na waiwai htx)ulu pili 1 . kalepa ma ka Pakipika, a o ke , alahele hookahi wale no hoi o , na inoku e haalele mai nei i ko i kakou kaj»akai komohana. a au i aku i ka hohonu o ka moanawai akea ma ko lakou mau awa like ole o ke kalepa. I ka ma- j nawa e m<»ku ai o ke alanui j i hele kokoke o ke alawai-oki o ! i Nikalakua, a he mau manaoi lana j»oho ole hoi 5a e holojxjno i ana no ma keia mua koke iho, o na launa pili kalep*a an > a ko 1 kakou mau awa o na mokuaina i hikina me na awa j>ili kaIej»ao , Kina, lapana a me na Paemoi ku o Pilipine, e kipa. mua ae i ana lakon ma ke awa hoolulu moku o Honololu no ka hoahu i lanahu a me na lak<>-ai. na ukana no ia awa a me na awa eaeo ke kauoha mai ko kakou mau mahele aina pr>noi aku o ka Pakipika nei. 1 0 Enelani. ua makaukau 1 inau oia i na manawa a pau, e kailiku ae i ua ki-kuwaena la o ‘ i 1 ka poepoe honua komohana, a j 1 ua pinepine kona makaleho I mau ana me na maka o ka ha- i I I puku aina maluna o keia Pae1 moku o Uawaii, e iike ine ko- • I na ano mau o ka hapuku aina 1 ma kekahi mau mokupuni e ac ! o ka Pakipika Hema. 0 ke J L kumu hiki ole iaia ke hooko i!. 1 kela hana hapuku ana ma Ho- I •! nolulu. oia no kona makau ia • Amenka, o komo kino pu aku j, •: iloko o ua hooponopono pili j j . | lahoi i ka nuho aupuni o Ua- ! j

waii, oiai. o na kanaka Ameiika wale no (pela paha) ka -n». na hapanui iloko o ke aupuri, « ke nana mai nei kela lahni no 1 Ika hoopakele e hiki ana Amenka ke hana. i koai. . mai me kanaka Hawaii hupo | haalele K>a, i hiki ole ke nialama a hoopakele Sa lakoa iho I ma ke ano o ka noho’na aupuni llahui. He kue loa o Amenka i ka hoohui aina a me na kuai aina i pili kokoke ole mai nn ka lihi o kona mau palena aina, aka, ua ae nae kakou i ka makahiki 1867. ma ke kuai ana a ke Aupuni Amenka i ka m< - kuaina pepehi sila o Alasaka. me Kusia. He ninau okoa keia a kakou e kamailio nei i keia manawa maluna o ka ilihonua o ka moanawai nkea, oiai. i ka wa e moku ai o kela alawai-oki o Nikalakua, e hc*«>koke ia aku ana ka uwea m< - moana mawaena o ka Hepuhalika nui a me lapana. nona ka Um o 7,690 mile ma ke ku ana 0 Hawaii i ka aneane hapalua like o keia alahele loihi. Malalo o keia kumu. ua makeina ke ia ka Paemoku o Hawaii. »• ku oia ma ke kulana aupuni ikaika a me ka hiki ke mal.una 1 kona maluhia. a o Anienka wale no kona hoaloha k. k ke loa e kau aku kana mau kui ia Hawaii no kona hopena, ina <i ka manawa hope ia anae lawe mai ai i keia mau Paem< ku. aole loa o Enelani. a o k< ka!:i mana aupuni e ae paha o Europa, e aa mai. a kue mai pal.a ma ia hoohui aina a Anienka Huipuia i keia Paemoku waiwai nui iwaena o ka Moana Pakipika.

He mau olelo oialo keia, ma ka iilo ana o ka Paemoku <> Hawaii nei i kikowaena no ka moana Pakipika. Aka, e hoomanao iho oe e ka makamaka maikai, aole oia ka ninau iuiua o ka lahui Amerika i keia nianawa nana e hooko mai ka o!> - lo hooholo. O ka makemake oke auj)uni Arnerika ma o k<>na lahui la, ua ae ia ia kumuhana no ka pomaikai laula oka lehulehu. Aole pela ke kumuhana hoohui auj»uni o Hawaiii haj>ai ia e kekahi mau ahaiiui kakaikahi eku nei i keia la aole i ae ka lahui Hawaii e nakikaki iko lakou inau a-i a h«x>paa ia lakou iho no ke kakoo ana ike aupuni P. G. i hoohanau ia malalo o ka hoohana kuhihewa ia ana o ka mann kaua o kekahi auj)uni h<>aloha j>ili kokoke. Xo ka hoopokole i ke kahua mua e loaa ai ka malamalama piha o ke kukui-uwila o ka oiaio malal>> < : ka hoohiki j)au-jx*le pau-mano. $ aole loa i aa na pouhana-alakai oke aupuni P. G. e halawai me ia hojx?na oke auhee iwaho o ke kulana akea o ke kolu I halota, e like me na kainelo o Parao i jx)i|>u ia ai e ka nalu mimiki weliweli .na ka j>aj>aku 0ka moana hohonu o ke Kai 1 la. Nolaila, ina o kou manuo ia e ka mea kakau o ka nujx>pa “Manawa” oXu loka no ka nina i hoohui aina o Hawaii. alaiia. ua hookikina ia oe eka makapaa launa oleelike rae na kamelo o Parao, e halawai me| kou hopena ma ka olelo h<K>holo kaulike a Amenka e hoo- r puka mai ana no ka hookuu la-I nakila ia Hawaii mai ka umii ana ana j»akaha aina me na |wiali powa o na mamo miaionan hookamani o Bo8etona mai