Hawaii Holomua, Volume III, Number 13, 25 Malaki 1893 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

I HE KANAWAI. E Haawi aua i ka Pono e Kukulu a Malima i Aha Lulu. E Hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii: I'ai'ku 1. Ma keia ke haawiia nei ka pono kaokoa ia D. H. Cross, | o Kikako, liinoi, Amerika Huipuia, W. B. Davenport o Sana Lui, Mieouri, Amerika Huipuia, a me John Phillipa J. J. William, Samuel Nowlen ame William C. Aehi o Honolulu, Oahu, ko Hawaii Paeaina. a 1 me ko lakou mau hope a waihona, a i ole ia, kekahi hui i hoohuiia ma keia hope aku, a i kukuluia paha e lakou no ke kukulu aua a malama . 1 ana i kekahi aha lulu, a e kuai aku i na kikiki lulu, ma na kumu ano> ! na kumukuai i kaulike kupono i na malama e unuhiiaana a e maopopo ' ai hoi ka haua pololei a Kaulikeia ma ka haawi ana ina makana no ka 1 manawa he iwakalua-kumamalima makahiki. Pauku 2. Oka hapanui oua poe i haawiia ka pono i oleleia, a i 1 ole ia, ina ua hoalaia be hui i hoohuiia, alaila, o ka hapanui o ua luna 1 hooke o ka hui i hoohuiia i oleloia e uoho lakou ma Honolulu. a e laweI lawe ia ka hana i oleloia ma ke Kulanakauhale o Honolulu, ma ka I Mokupuui o Oahu, oko Hawaii Paeaina, a malaila e malamaia ai na i i unuhi ana a pau o ka aha lulu i oleloia. < Pauku 3. E uku no ua poe no lakou ka pono i oleloia ame ko lakou mau hope a waihoua. no ua pono la i ke Aupuni Hawaii, i na 1 dala he elima haneri tausani i kela ame keia makahiki ma ka hookaa ‘ mahele hapaha ma ka uku mua ana, oia hoi, ma Ra la 31 o Maraki, ka * la 30 o lune, ka la 30 o Sepatemaba a me ka la 31 o Dekemaba o kela a i 1 me keia makahiki. Aka, ina e hoololiia a hoano eia ae paha kekahi o 1 ua kumu malalo o laila i haawiia ai keia pono ma ke ano hoi e hoemiia * I mai ai ka huina dala i olelo hoakaka ia e ukuia i kela a me keia maka- | hiki, e lilo no ka pono i oleloia i mea ole. • l Pauku 4. E hooliloia ua huina dala nei i oleloia no na hnua i hoakakaia mahope ae nei maloko o keia, a ma keia ke haawiia nei ka ; 1 mnna ike Kuhiua Waiwai e uku ae ia mau dala e like me ia i hoakaka 1 ia maloko nei; e like me ka loihi o ka mauawa e loaa mai ai ia no ua ] pouo la; Ekahi: Uku kokua e haawiia no kekahi uweaolelo moana mawaena oke Awa o Honolulu ame kekahi awa ku moku ma Amerika , Akau e hoohui ana me kekahi laina uwea telegarapa Amerika, hookahi haneri tausani dala ika makahiki. £ hookaaia keia uku kokua ma ka • • € hookaa hapaha ana e like no me kona ano i loaa mai ai, i kekahi hui a ke Anpuui Hawaii e haua ai i aelike malalo oka Mokuna LXX. ona 1 Kanawai o ke Kau o 1890, a e hoomaka hoi mahope iho o ka hoounaia ana o ka olelo mua maluna o ia uwea, a e mau aku e like me ka loihi o ka nianawa e malamaia ai ua uwea nei ma ke ano i hiki ke hoohanaia; 1 t Ei.ua: Uku kokua e ukuia no ko kukulu auaa malama ana i ala- c hao kaoahi a puni ka Mokupuni o Oahu, kanalima tausani dala i ka Q makahiKi, e hookaaia ua hui la nana i kukulu a malama ia alahao kaaahi, oiai ka manawa e malamaia ana a e hoohanaia ai ua nlanui kaa- • i * ahi la; Ekolu: Uku kokua no ke kukulu ana a malama aua i alahao kaaahi mai lilo, Mokupuni o Hawaii, ma na Apana o Hilo me Hamakua, j kanalima tausani dal» i ka makahiki, e hookaaia oiai ka manawa e malamaia ana a e hoohanaia ai ua alanui hao la; Eha: No ka hana hou ana a malama mau ana ina haua hou ma i ke Awa o Honolulu, kanalima tausani dala i ka makahiki; j Elima: No ua awapae ame na nwapo ma ke 1 Aupuui Hawaii, hookahi haneri me kanahiku-kumamalima tausaui dala 1 ika makahiki, e maheleia e like me keia; Mokupuni o Oahu, kana- 9 lima tausani d»la; Mokupuui o Maui, kanaha lauaaoi dala; Mokupuni * 0 Kauai, iwakalua : kumamalima tausaia dala; Eono: No ka hoohoihoi aua ina hana hou iloko oke Aupuni r Hawaii. kanalima tausani dala ika makahiki, e haawiia e like me ka i mea e kauohaia ana i kela a me keia manawa e ka Ahaolelo; I Ehiku: No ka hoohoihoi ika hele ana mai ona malihini makai- 1 kai ame na eemoku mai na aina e mai. iwakalua-kumamalima tansani 1 ika makahiki, e maheleia e like me ia e kauohaia ana i kela ame 1 keia manawa e ka Ahaolelo; * t Ewalu: Ina i kekahi manawa iloko oka manawa e mau ana keia pono ua hoopauia ka hoakakaoke Kuikahi Panailike e pili ana i ke Awa o Puuloa, alaila, o na huina dala i hoakakaia maloko o na mahele elima a me ehikn, e hoohanaia i ukn kokna no ka wehe ana i ke awa i kapaia ke Awa o Punloa a me ke kukulu ana a malama anaina ala- * hukimoku a me na hana hou ae ma ke awa i oleloia; Eiwa: Ina no kokahi knmn aole o hiki e hoohahaia kekahi ona k aka koku* no ns haao I hoakakū iMlnko nā. «Uk, e hooh.E.1, k, , t,uin.i hooU.w.W.p«Uelik.n»k.i— • k»Ah«.l«lo« k.nob.« 1 kela a me keia manawa. « P.nkn i. B hookuni. n. w* • h«wii* n*i k» pono i me , ko Ukon m.n hopo . wwhooo, moi n. ooku o pou o m. nMiknUikim ,n.*no.pon EnolnnA»nou»poaoUioloioi*,koo k.h.io..°W«. . , elimo h»neri ionaoni dolo no kolo »mo Wo i hootak«. o , Ike me ia i oielo moa ia. P.n««k M.tai.n.ta..ii.ta I ta ta» I ,« kL mklo Iho. »•*w ta poo. m«• I • *■“ ‘

.1 ■'■■■■ !J.£1» kekahi hana malalo a mamali paha o ka mana o keia Kanawai, koe ma ke ano i knlike me na palapala hoohoi la: Ekahi: I elima miliona dala ke kumapaa o ua hui la i hoohuiia i maheleia iloko o kanalhna tausani mahele pakahi ka waiwai piha. eia nae. ua hiki no e hoomahuahoaia ae ua kumupaa la a hiki i ka umi miliona dala, i mah&Ieia iloko o hookahi haneri taueani mahele waiwai nona ka waiwai piha he hookahi haneii dala o ka mahele hookahi. Elua : E haawiia ua mana a pau o ka hui i hoohuiia i kekahi Papa Luna Hooko o elima kanaka a e onaia e lakou pakahi aole e emi malalo o elima haneii mau mahele o ke kumupaa o ka hui i oleloia; £eo{,u: E haawiia i ka hui ka mana e hoopii aku a e hoopiiia, e pane a e paneia mai, e hele ae imua o kekahi Aha Hookolokolo Kakau s Lunakanawai paha, a e hana i kekahi hana e ae i ku i ke kanawai, e like no me ka hana ana o kekahi mea a mau mea paha no ke pale ana ia lakou iho. ko lakou pono a palekana paha, ma kona inoa hui; Eha; O ka Pereeidena a me ke Kakauolelo o ka Papa Luna Hooko ua kanaka kupono maluna o laua e hookoia ai na palapala kii, na hoolaha me na mea pili kanawai e ae; Elima: E haawi aku ka hui i ke Kuhina Waiwai i mau bona no ka huina o hookahi hanen me iwakalua-kumamalima tau&ani dala me na hope no lakou he waiwai paa hihia ole iioko o keia Aupuni i hiki aku ka waiwai i emi ole iho malalo o hookahi haneii a me iwakaluakumamalima lanaani dala, a i ole ia, waiho aku me ke Kuhina Waiwa no ia mea i na 6ona o ke Aupuni Hawaii i hiki aku i ka huina o hookahi haneii a me iwakalua-kumamalima iaueaui dala, ma ke ano he hoopaa no ka hookaa koke ia me ka pololei o na huina dala a ma ke ano hoi i hoakakaia ina ka Pauku 3 o keia Kanawai, a e waihoia aku no hoi la hona iloko o hookahi makahiki mahope iho o ka hooholoia aun o keia Kanawai. Eono: £ loaa i ka Papa Luna Hooko ka mana e kukulu i uawahi lala i like ka nui me ka mea i kupono, a o koonoho i Peresidena, Luna Nui, Kakauolelo a Puuku, a me na kupakako a mau agena e like me ka mea e makemakeia ana, a e hoopauia lakou ke manao lakou e hana pela, e hooholo i na uku o na luna a me na lunahana a pau o ka bui, (koe ko na Komiaina i hookohuia e ka Moi, me ka apono ana o ka Aha Kuhina, e like me i» i hoakakaia mahope ae nei,) a e hoomaopopo ika nui o ko lakou mau hona pakahi a me na hope, a e hana a kukuln i na rula a me na kanawai no ka hooponopono a lawelawe pono ana i na hana o ka hui e hke me ka mea e kupono ana. O ka hapanui o ka Papa Luna Hooko kai hiki e hana i na hana a e loaa ia iakou ka mana e hoopau i kekahi luna o ka hui. E loaa i ka Papa Luna Hooko ka mana e hoopiha i kekahi hakaka i loaa mamuli o ka make, haalele ana a hoopauia ana paha; Ehiku: Ma uahalawai a pau i malamaia no ke koho ana i na Luna Hooko a no kekahi hana e ae paha, ha kuleana ko kela a me keia mea uona kekahi mahele waiwai i kakauia kona inoa maloko o na huke 0 ka hui. he mea oia ua loaa na mahele waiwai, a aole kekahi mea e ae, e hookomo ponoi, a i ole ia, ma o kekahi mea e ae. i hookahi balota no kela a me keia mahele waiwai i paaia e ia. O na hoolilo ana a pau loa 1 na mahele waiwai e hauaia a e kakauia uo maloko o na huke o kahui; Ewalu: O na poe no lakou na inoa ma ka Pauku 1 o keia Kanawai, e lilo no lakou, a ma keia ke hooliloia nei o lakou ka Papa Luna Hooko mua, a oa lakou ma ko lakou halawai mua ana, e hoonoho i kekahi o lako j i Pereflidena, a e noho „ua Pana la no elua makahiki mai ka manawa e mana aku ai keia hoohui ana. a e a hiki i ka manawa e kohoia ai ko lakou mau hope a ua hookuponoia e noho. i ka pau ana o ia manawa, e malamaia he halawai o na poe mea knleaua mahele waiwai no ke koho ana i Papa Luna Hooko ma kekahi la i hoomaopopoia no na Koho ana a pau ma ia hope iho. Aia a loaa he koho ana o elua-hapakolu, alaila, ua lawa ke koho ana a ina aole he koho ana i malamaia e hoopaneeia ka halawai no hookahi makahiki; Eiwa: E hookohuia he elea mau Komiaina e ka Moi, me ka apono ana o ka Aha Kuhina. O ka hana a ua mao KomiUna la, oia)no ka noho hoomalu ana ma na unuhi ana a pau loa o ka aha lulu, a e nana pono i ua hana la e loaa ai hoi ka hana pololei ia ana ma ka haawi ana i na makana ma kela a me keia lulu ana. O ka uko o na Kemieina i oleloia he eono Uoaani dala pakahi no ka makahiki no ka makahiki. e ukuia mai ioko ae o ka walhooa o ka hoi ma ka hookau hapaha ia ana. Aole na Komiaina i oleloia e lllo i mau ona a mau mea kuleana paha iloko o ke komupaa o ka hni i oleloia, aole no hoi, e kuai a noho ona no kekahi kikiki a mao kikiki paha, mea hana a palapala hoike a hapa Uoko o ia mau mea; Umi:. O na unuhi ana a pau loa o na lulu malalo o keia Kanawai. e hanaia ma ke akea, me ka' uku komo ole, a oa lilo i mea e paa loa maluna o ka hoi i oleloia e malama i kela a me keia makahiki I umikumamalua man unuhi man ana, amena unuhi hon ana iho ma ke ano kuikawa e like ka nni me ka mea e kanohaia anae ka Papa Lnna Hooko okahpi i oleloia; Umikumamakahi: Ua hoopaaia na poe no lakon na mahele waiwai o ke knmnpaa o ka hni i na poe hm a ka hni i aie ai e like me ka nni o na mahele pakahi la e lakon. - Umenuiuūu; B waiho akn ka hni i hoike heln piha a pololei a i hoike paha i ka kolanao kaaa mau hana i ke Knhlna Kalaiaina, ma ka la ekahi oJ«nwri o kda a me keia makahikl. Umikumamakolu: I ka pau ana o kei» pono, e kohoia i ekolu Ko- ■ waiwai,aaa lakooe hoopan i na na o ka hao kaPauku6o

Pavku 7. O kekahi m«a e koai ana, kau a hoikeike paha no ke kuaiia mahope aku oka la 31 o Dekemaba, M. H 0692, i kekahi o na kikiki lulo, koe e like me ia i hoomanaia ma keia Kanawei. a i ole ia, ma ke ano kue i na kuleana a me na pono i haawiia maloko o keia o«, e kn i ka hoahew&ia no ia mea i ka hoopai aole eoi ae mauna o elima tausani dala. aole hoi e emi iho maialo o elima haneri dal» no kela a me keia hana hewa ana. a e loaa ina Aha Hookolokolo Apana a mana hookolokolo ma ia mau hihia. Pavsu 8. Ua loaa no ina poe e haawi ia nei keia pono a me ko lakou mau hope a waihona, ka mana iloko o ka manawa holookoa e haawiia nei ka nono i olelo ia, e hoolilo aku ma ka lulu ana a mau luln ana paha, i kekahi aina i hoomaikaiia a i hoomaikai ole ia paha. i laaa i ka hui i oleloia ma ke kuai aoa a ma kekahi auo e ae paha ma ko Hawaii Paeaina, aka, e hoolilo wale ia no ua mau aina la ma na lulu kuikawa, e hoolahaia hoi he lulu no ka hoolilo ana i ka waiwai. Pauku 9. Ma keia ua haawiia ina poe no lakou ka pono e haawiia nei, a me ko lakou mau hope a waihona, ke kuleana hoouna me ke keakea ole ia maloko ona eke leta oka Oihana Leta Hawaii, ina mea a pau i kaknuia a i paiia i pili me na hana oka aha lulu i oleloia ma ka uku ana i ua ukuleia maa mau no ia mau mea. PAūku 10. 0ka haule ana ma ka aoao ona poe i haawiia aku ai o keia pono, a i ole ia. ma o ko lakou mao hope a mau waihona paha, e hookuiike aku me kekahi o na olelo a mao kumu paha o keia Kanawai e lilo no ia i mea e hooneleia ai o keia pono. Pauku 11. E maua keia Kanawai mar a mahope aku o kona la • aponoia aii a o na kanawai a me na hapa kanawai e kue ana i keia, ma keia ua hoopau loa ia. Aponoia i keia la 13 o Januari, M. U. 1893. LILIUOKALANI K. Na ka Moi: JoHN F. CoLBCBN, Kuhina Kalaiaina.