Hawaii Holomua, Volume III, Number 4, 21 Ianuali 1893 — ALOHA Liliuokalanionamoku, LAWE IA KA MANA AUPUNI! Ke Kuahaua Kue a ka Moiwahine! [ARTICLE]

ALOHA Liliuokalanionamoku, LAWE IA KA MANA AUPUNI! Ke Kuahaua Kue a ka Moiwahine!

— **Kau aina hanau—e, Nou an e meie nei.” — 0ka Poalua, ia 17 o lanuah. M. H. 1893. tne he I* e kaulana «na me ka mau !<>a iloko o ko kakou aina hanau nei. no ka mea. o ka ia ia i kukala ia mai ai he kulana Aupuni hou maUlo o kekahi poe haole be umikumamakolu ko lakou nui. ma ke ano he aupuni kuika«ra no ka Manawa. KT K2AI IA. 1 ka po Poakahi, oia ka hoomaka ia ana e ku kiai ia kekahi tr.au w <bi lehuiehu o ke kulanakauhaie nei e na kua o ka manuwa Amehka Boeetona me co lakou pono kaua, a i ke kakahiaka Poalua ae ua ikeīa aku la lak<-u e kaahele ana, a ua hoomaka hoi na hoa o ka pualikoa Kaifela e hui pu a e poai i eekahi mau wahi me sa lukou rnau mea kaua. a ua eehia ka nanaina o ke kuianakauhaie. NA LONO HOOK' HL'U. 1 ke kakahinka nui. ua lauiaha ;.e ia na iuuo lauahea tna na pipa alanui uke kuianakauhale nei e kalahea aua, eia ke upu ia nei e | hookahuli i ka nuhuaiii a e kukulu .ae i aupum hou. Ua lele aku la keia leno ma na welelau makam a hoea i na kuaaina. a mamuli o ia kumu. ua kuliamahi mai la na makauinana oke Aliiaimoku a piha pu na alanui, a o ka oi loa aku ma na poai mawaho a uiaiokoo ka pa Alii, a mawaho ponoi iho o Kalakaua Hale he mau tausani na kanaka e ku ana a e kali ana me ka makaukau no na kauoha, ina he mau kauoha kekahi. • NA Kl'KAI OLELO. Iloko o keia manawa, eia ka lehulehu iloko o ke kulana pihoihoi, e pokna ana ma na pipa alanui, a e tuku ana ma kela a me keia wahi iloko o na puulu, e kukakuka ana a e panai olelo ana. Ua njau keia kulana rae ka malama pono ia o ka maluhia, koe wale no ka ike ia aku o na koa me na pu. HE KI PL’. I Aia nae a hiki aku mawaena o ka hora 2 me 3 o ka auwina la, ua hoopuiwa ia ae la ka lehulehu mamuli oka lono i pahōla ia ae, ua ki ia aku la a ku i ka pu e kekahi haole o Leialoha, kekahi o na makai oke Aupuni, oiai oia e hooko ana i kana oihana u.alalo o ka mana nke kanawai oka aina. IIoomaka koke ae la il«»ko o ia manawa he uluaoa, a ua niakau ia e ulu ae ana he haunaele. aka, e like no tne ko kakou ano mnu, ua hoomnnawanui no. a ua uumi iho i ka inama. He niaiiMwa pokole, ua hoea mai la o Leialoha i ka Halewal e paa ia ana ma kela ame keia aoao ena iima kokua, a i ka hoomaopopo ia ana ua ku io no i ka poka mamua pono o ka umauma maialo iho o ka hookui ana ona iwilei. Mahopo koke iho ua lawe ia aku oia no ka Halemai Moiwahine. KONA KULANA. 0 ka lono, he kupilikii kona kulana. aka, i ka hora 8:30 o keia kakahiaka. ua loaa iaia ka hiamoe malie. E pule kakou ike Akua j e p.ilekana keia twe a io ponoi o ka aina nmi keia popilikia i loaa aku iaia. KE Kl'ML O KONA KI PL IA ANA. 1 0 na mea i hoike ia mai ia ma- ! kou. penei no ia; Aia kekahi kaa lawe ukana e ku ana mawaho iho . 0 ka halekuai o Mika Holo ma, a e hoopiha ia ana me na lako kaua, a 1 ka hoomaka ana oua kaa nei e [ holo, ua alualu aku nei o Leiaioha | e hopu, aka, ua ku e mai la nae i 1 ka pu, a holo loa aku la ua kaa nei ! a hiki i ka Halepaikau ma Mana- I mana. O ka haole nana iki ka pu o Mr. Good kona inoa. NO KA HALE ALPLKI. 1 ka hora 4 oaha, ua hoomaka ae la na haole e maki me na pono k«ua u.ai Manamana ae a ka Haie Aupuni. a maiaiU ko lakou Kom.te i kapaia ke “Komite no ka Majuhia o ka Lehulehu,*’ a ua ninau ia aku na Kuhinao ke Aliiaimoku, aole nae lakou malaila. Nolaila, ua kauohaia aku la ke Kakauolelo Kui o ke Keena Kaiaiaioa e haawi pio mai ika Hale Auounl, a ua haawi ia mai la.

KE KV*HACA *rpCM HOC. I Mahope koke iho o kei», o* koaKiu* i* mai 1* ke Anponi Kuikaw» I no k» M*n»wa, » pen«i n* k»hu» I noi: “1. M» kei» oa hoop«u w»k i» | ke Kolao» Auponi Moi o Hawaii. > i -2. M» kei* ke kokolu i» nei * be Aupuni Koīkawa no ka Man»I wa no ka noho man» » me ka boo- * ponopooo i n* hana o ka leholehn • o)( k» malama i ka malohia o k» lehuleho, e mau aku a hiki i ka manawa e kukakuka a hooholo ia ai na kahua hoohui pu aku me Amenka Huipuia. ! ‘*3. O keia Aupuni Kuikawa no ka Manawa e hoonoho ia lakou ma k ke ano Aha Mana Hooko o Eha , Lala. a ma keia ke kukala ia aku . uei lakou o , i S. B. Dole, J. A. Kino. P. C, Joxes. W. 0 Smith. Na lakou no e lawelawe i na hana 1 o na Mahele Oihana ke 1 Aupuni, o ka mea nona ka moa ; mua e noho oia ma ke ano Peresi- ' dena a Lunahwmalu o ua Aha la > me ka lawelawe i na hana o ka ' Oihana o ko na Aina E. a o na poe ? pakahi e ae e lawelawe i na hana o 1 na Oihana Kalaiaina, Waiwai, a * mt Loio Kuhiua, e like me ka pupa 1 i hoonohonoho ia, i aulike me na Kanawai o Hawaii nei e ku nei e i like me ka mea i kulike me keia Kuahaua; a pela no ho>, he Aha Kuka kekahi. a e helu ia lakou he 1 Umikumamaha Lala, a ma keia 1 se kukala ia aKu nei lak<>u o S M. Damon, A. I rown, L. A. Thurst‘>n, J. F. Morgan. J. Emme1 luth, H. Walerhouse. J. A McCand 1 less. E U. Tenney, F. W. McChes1 ney. F. Wilheim W. R. Castle, W. 1 G. Ashley, W. C. Wilder, C. Bolte. O keia Aha Kuka e loaa pu no ia 1 lakou ka mana e lawelawe ma ke 1 ano Ahaolelo. O keia Aha Mana Hooko a me keia Aha Kuka, e lawelawe pu, a e loaa ka maua e hoopau aku i kela 1 me keia lala o keKahi o ua mau ! Aha ’la a e hoopiha hou aku ia hakahakaa me na hakahaka e ae. “4. 0 na Luna a pau malalo o ke Aupuni e ku nei ma keia ke ka- . uoha ia nei e hoomau aku i ko . lakou nmu mana a e lawelawe i na hana o ko lakou mau Keena Oihana pakahi, koe wale no ka poe no lakou na inoa i hoike ia malalo iho t I nei: i | MOIWAHINE LILIUOKALANI, Chari.es B. WiLao.N, Hamuku. * Samuel Pakkek, 1 Kuhina o ko na Aina E. W. H. Cornwell, 1 Kuhina Waiwai. 1 JoHN F. CoLBURN, Kuhina Kalaiaina. ’ Arthir P. Peterson, Loio Kuhina. 5. 0 na Kanawai Hawaii a pau a me na kahua Kumukanawai a i pau i kue ole i keia, e mau aku no | ka mana a hiki i ke kauoha hou ana aku a ka Aha Mana Hooko a me ka Aha Kuka. **‘[Kakau Inoaia:] Henry E. Cooper, J. A. McCandless. Andrew Br<>wn, Theodore F. Lansing, John Emmelulh, C. i Bolte, Ed. Suhr. Henry Waterhouse, W. C. Wilder, F. W. McChesney, W. O Smith.” Mahupe iho o keia ua hoopuka ia mai la ke kauoha helu 1 i kaI kauinoa ia e na Lala o na Aha a lelua, a penei ka helunelu ana: “Kauoha Helu I. “0 na kanaka a pau i manao kokua i ke Aupuni Kuikawa o ko i Hawaii Paeaina, ke kauoha ia aku : nei ma keia e hoike koke ae īa lakou ibo i ke Aupuni ma ka Hale Aupuni, a e hoolako i ke Aupuni i □a pu a me na lako kaua i loaa la lakou a malalo paha o ko lakou malama ana, e like me ka hikiwawe kupono, i mea e hiki ai e hana i ia na mea e malaoia pono ia ai ke i ola a me ka waiwai a me ka malu1 hia o ka lehulehu.” Kanawai Koa. Mahope Koke iho, ua puka mai la ke Kauoha Kanawai Koa. a i>e- j nei ka heluhelu ana: “Kaooha Hklu 2. - M« keia ke kauoha a ke hooman» i» nei, aia » kauoh» hou ia aku, ua kapae i» ke kaoawai hopu me ka palapal» hoopii a e ae ana e bela i» a ke kukala ia aku nei ke Kanawai Koa e mana a puui ka Mokupuni o Oaho.” Mahope iho o kei» ua hoouna ia ako la • kii i n» Kuhina i pau m» k» Ualewai. A o» hiki ae lakou m» ka Hale Aoponi, » u» kanoha i» aku lakoo e haawi pio m»i i ka

; H»le Oihan» M»k»L U* noi ia ■ ,su i maun, n* komo aku I» na Kuhina e hni a kuka pu me ke l Aliiaimoku, a o ka honena, oia ka j hoouaka ia ana o ke KUKAU arE A U ALIIAlMOKU. 1 ‘-o WAC, Liutocalam. ma ka i-.komaikai o ke Akua, malalo o ke Kumukanawai o ke Aapuni i Hawaii, M«iwaht>e. ma keia ke i hoike paa nei i Ko’u kue i kekahi i I hana a mao hana paha a pau i lai j welawe ia e koe ana la’o iho a me > ke Aupuni Kumukanawai o ke Ao- ! puni Hawaii e kekahi poe e koi ►! ana ua kukolu lakoo be Aupuni i * Kuikawa uo ka manawa no keia , : Aupnni. , *‘Ke ae wale nei uo Au mamuli o ka mana oi ikaika o Amer;ka Huipuia nona h#i ke Kuhina Elele * Nui. ka Meamahaloia John L. | Stevens, ua kauoha aku i na koa o Amerika Huipuia e hoopae ia mai ma Houolulu, a ua kukala »e e kokua no oia i ua Aupnni Kuikawa ’la no ka Manawa i oleloia 1 ‘“Nolaila. i mea e kaupale aku ai i na hookuia ana o na puali i hoolawa ia me na lako kaua. a malia 1 I p iha o hoopoino ia ke ola; nolaila, malalo o keft Kuahaua Kue a i kauhola ia hoi e ua mana ikaika ’la. ke ae wale nei no Au e panee aku 1 i Ko’u Mana a hiki i ka raanswa a 1 ke Aupuni o Amerika Huipuia. mamuli o na mea oiaio e waiho ia I aku ai imua ona, e hoololi ai i na • hana a kona Luna Aupuni a c hoo- | noho hou la’u maluna o ka mana ; A’u e koi nei ma ke auo Aliiaimo■īu o ka Paeaina Hawaii.” “Ilanaia ma Honolulu, i keia la : 17 o Ianuari, M, H. 1893.” . j “[Kakauinoaia:] LILIUOKALANI, R. Samlel Paukkk. 1 i Kuhina o ko na Aina E. Wm. H. Cornwell, Kuhina Waiwai. Jno F. Coi.blrn. Kuhina Kalaiaina. A. P. Peterson, 1 L6io Kuhina. ‘‘Ia S. B. Dole a me kekahi poe e ae o ke Aupuni -Kuikawa no ka } Manawa o ka Paeaioa Hawaii.” . , KA ILAMLKU O KE ALPLNI. i Mahope o ka hoike ia ana mai o i ! ka lono o keia mea i ka llamuku, - ua haawi aku la i» i kona aloha > , imua o ka Puali Makai, me ke I kauleo aku e hoomau aku lakou i ka malama ana i ka maluhia o ka aina, a e noho me ka hiipoi i ka oihana, a waiho iho la i kana oihaua.