Hawaii Holomua, Volume III, Number 122, 19 December 1892 — KE A WA O PUULOA. [ARTICLE]

KE AWA O PUULOA.

(Mai Ka Nupepa Buletina mai.) Mr. Lunahooponopono:—Mamuli o na paio naauao i kalai ia e kekahi o na poe kakau loea maluna o ka ninau e pili ana ia Puuloa maluko o kou mau kolamu a me ko ka Advertiser, ua lilo kela i mea hoomalamalama. a hoopomaikai hoi i ka lehulehu. Ua loaa ia kakou he hoomaopopo le'a ana i oi aku i ko wa i hala no ka mea i makemake ia, a me ka mea i manao ia e pili ana i keia kumuhaua, aka, aole nae i lawa pono e like me ka mea i upu ia ai. O ka mea kaumaha loa nae, a o ka mea hoi i kaniuhu nui ia e na poe a pau, oia no ka hoohaiki ia ana a ano uhiuhi ia o na kalaimanao ana, a ua kahamaha ia hoi mamuli o na ninau pili lahui a pili kino mawaena o na poe kalaimanao.

Ma ko'u manao o ka ninau e ka- : lahea ia uei be hookahi wale iho ' no ia. a ua pili hoī no na Hawaii I wale no. Aole loa au e kapili wale ae, a hapai wale ae hoi i kekahi | mau kumupaio pili wule e laa ko E-au koolilo ana i kona kuleana hanauna manuili o kekahi wahi ipukai i piha me na i’o holoholona i hoomo’a ia. aka. no Likou iho na malihini eia wale iho no kahi mea ; ia kakou ke oielo ae, he poe haole j kakou ma ka hanau ia ana, a me I ka hanai ia aua. ka poe hoi e lawe nei i keia ninau me ke ake nui a me ka makaala. a he mea p«ono e makaala loa i na kahua a me na kumuha'na i ka wa e manao ai e komo kino iloko o keia ninau, oiai o ko Likou mau pomaikai ponoi kela. a aole hoi o ko kakou lahui ke kau ia ana ma ka lele, aka, o ko ka lahui a kakou e hookahikohiko nei. Ina no ua loaa ole ia kakou na mea a pau a kakou i upu nui ai mai na Hawaii mai a hoea wale i ko kakou wa e haalele iho ai i keia mau kaiaulu; koe wale iho no ma ka inoa wale no, me ka lepo o kona aina oiwi malalo ae o ko kakou mau kapuai wawae a hoea aku ma kekahi aina malihini he mea pono e mailani kakou i na hoomanao maikai ana no lakou, a aole hoi e hana ino wale aku mamuli o na hana hilahila ole ma ka hoao ana e kuapo i kona aina no ko kakou mau pomaikai kalepa o na dala me kenela, ka mea hoi a kakou e kue ino loa ai ina o lakou ke hoao ana e haawi i ko kakou aina hanau no ko lakou pomaikai. Ua pili keia mea o ke dala a me na keneta i na Hawaii a me na haole maloko iho nae o ko lakou mau ipuka ponoi iho. A ina he mea ku kela i ka hanohano a me ka pono i ko lakou lahui holookoa. alaila, ke manao nei au aole e nele ana ko lakkou hoikaika like me na haole ma kela mea, ke loaa nae he kaana kaulike ana o na pomaikai ia lakou iho a me na haole pu mamuli o na noho’n.i launa kokoke loa ma kekahi aupuni e aku. Ma ko’u m&nao ponoi iho, a oia no hoi ka’u mea e manao i’o nei, o ke Aupuni wale no o Amenika ke Aupuni oi loa o ka pono no ka launa kalepa ana, me ka oi lua o ka pomaikai no keia Aupuni, (aka nae, aole oia ko’u aina hanau, a aole no hoi au he makaainana no ia Aupuni) i oi ae imua o na Aupuni e ae nia keia ao. Ke manao nei au ina e hapai ia ae ana kekahi mea no keia kumuhana o ka holomua koke ana mai me ka hana ia i wahi e hoea io mai ai o aa pomaikai oi ae, ina no na kekahi hapa o keia lahui.alalla he mea maopopo e kakoo nui la ana e ka hapa nui o na lahui like ole e noho nei ma kem mau Paemoku, ke hana ia j nae. me ka hiki ole ke ulu mai na i hoopoino ana i n* pono a me na 1 kuleana o kekahi mahele o keia ‘ lehulehu. a me ke keakea ole hoi i I ka noho ana kuokoa okeia Aupuni. īua he makemake io ko Amerika Huipuia i ke kuleana Liokoa no ka hoahu ian.ihu ana ma ke Awa o Puuloa. a i ole, i wahi hoolulu moku kaua paha. 3 i ole i wahi kapili moku kana uaha; ua hiki i loa ke hnna ia kela mea hie ka hoopoino ole mai 1 k» Noho Moi o Hawaii nei. a i ole me ka hoohaiki mai paha i kena mana kanawai o ka noho ana kuokoa, a me ka hoopoino ole mai iloko o ua wa kaua. a ua hiki ioa hoi iaia ke panai mai i ua hoopomaikai oi ae (ina noma- | lalo mai o ka XI r. Kakina e a’o mai nti ia kakou e onou aku) he mea maopopo aole !oa he mea hooeahi maauei uei mai kela a me keia la- ; hui e noho nei ma keia wahi e hoole aku ana i kela lokomaikai nui, j koe wale no paha iua e loaa ana he

! pomaik*i oi ae mai kekahi kumuhana e ae, a i ole mai kekahi aupuni e aku paha; a aole no hoi o u k.inaiua iki o ke kumuhana hope i hai ia ae la. a |>ela no hoi paha me ka poe e onou nei i keia koi a Amenka ehm pu mai ana lakou ma ke apo ana i ka mea oi ae o ka pomaikai. Ua olelo ae hoi o Mr. Kak ; na no ka mea e p;li ana ia Amerika: “he makeiuake pu o Amerika e keakea aku ’ na mana aupuni e aku mai ka nono mana aua maluna o Kawaii uei. Aole no he niea nana e kanalua aku i Ka oiaio o kela mea. a o na ix>e a pau i loaa he aloha no Hawaii nei ma kona puuwai, ke noho nei lakou me ka manaolana ohohia e ho!o{wno mau o Amerika ma ka hooko ana i kela manao, a e holomua hoi ma ke kaupale loa ana ina akeakea mui i ko Hawah nei uoho aua kuokua mau ioa e like me ia e pu- | lama nei iaia iho. Ma ka hoike anaae ke makeiuake uei au e ninau aku i ka poe i hoaiai mua ae uei i keia niuau me ka makaukau nui, oiai ua waele ae nei hoi lakou i ua hihipe’a o keia hoohui aina, a ua nouuku ia iho nei a he wahi uinau wale no o ka haawi aina malalo o ka aelike ma ka helehelena o ke kulana kalepa, a i mea e maooopo loa ai, a e kulike loa ai hoi me ko lakou mau manao heaha la ka mea i mauao ia ai e hana aku no keia haawi aiua, a heaha la ka kakou pauai e nonoi aku ai, a heaha la Ra nui, oiai, he makemake kakou e ike ina ua kuponu paha iko kakou mau manao. 0 keia na kumu nui loa ma keia ninau. aole loa he kuuiu a he kuleaua iki no ka haua hoohunahuna ana ma na ano a pau, oiai ma keia wa he ninau pili kalepa keia a aole hoi he ninau pili Aupuni; nolaiia, he mea pono loa e hoike ia mai me ke kaokoa imua o ke akea he kumu hoi ia e waele loa ae ai i na hihipe’a mai ua mauao kuhihewa ae e ike mau ia nei. a i ole e hoike kaokoa mai hoi ma he mea poino ia, ama ia mea e hoohoiuoi ia ae ai na niauao pih kiuo. lahui. a mau manao kuhihewa e ae e paio mau ia nei, a e paio ia aku ana paha. i>o'u iho. a rae kekahi poe lehulehu e ae e hauoli uui ana ke hoike ia mai ka ike oiaio ka mea hoi a kakou i nonoi mau ia mai ai e kakoo aku, a ike wale ia ai me ke kumu ole. lua e loaa mai ana ka hoomalamalama oiaio ana ia mai, alaila, ua makaukau au, a me kekahi poe e ae he lehulehu wale e kakoo aku ma na mea a pau i ise ia he mau mea ia no Ka pouo, a i ole e kue mau loa aku i na mea pono ole. E. N. N. Houolulu, Nov. 24. 1892.