Hawaii Holomua, Volume II, Number 16, 16 April 1892 — HE WAHI MOOLELO NO LUNAKANAWAI MAKALE. [ARTICLE]

HE WAHI MOOLELO NO LUNAKANAWAI MAKALE.

l’n hanama oia ma ko Kulanakiiuhale oNu loka raa ka la o , Moi, 1831. a nolaila, ua haaleio raai ! ia oia i keia »o i ke (51 o kona raau makahiki. Iku hiki ;uia o koua ! mau makahiki i ka elua, ua uee aku la koua makuakaue a me ka ohaua no Owego, Nu loka, a malaila oia i noho ai a hiki i kona ka- j naku makua ana. l’a hoomahuahua i» kou» nuauao ma ka Akedemi o Courtlandt. Homer, Nu loka, a komo aku la oia i ke Kulanui o laie, ma ka 1S52, a i ka uiha i aua o kooa mau makahiki he 21 ua ! |>uka oia mai ia Kula m&i. Mahope iho ua noho kumuao oia uo kekahi ohana ma Nu Oliaua, a mahope mai ua ao kula oia ma Kenetuke. Ma ka makahiki 1854 ma ka malama o Pekemaha hoea mai la oia ia uei, mahope koke iho o ka make ana o Kamehameha III. Ua Uwe pu mai oia be mau paUpaU e hooUuua aoa iaU ia Lunakauawai

!Li me Hon. C. R. Bihop*. a u* | | hoo'iloia oia i Lunakanawai Hoomalu no HIlo. Ua noho oia ma | keia oihana, mai ka la 1 mai o SeI patemab>, 1855 a hoea i Aperila 1. 1857, haalele oia i ua oihana la, a heie oia a noho ma Keua. be kanu | alani ka hana. Ke nlu nei i keia > wa be elua haneri kumu alani i ka- j nuia e ia. a i kona mau la hope o ke kaa mai ana iho nei. oia kona ai ana i kekahi oko lakou mau hua. I Oiai oia ma Hilo a ma Kona ua loaa iaia ka ike i ka olelo Hawaii mamuli o kona launa pinepiue ana me na kanaka. Ma ka maKahiki 1857 ua hele mai oia no Honolulu nei, a ao kanawai ihola ma ke keena o ka Lunakanawai Kiekie Hailiki, a ma ka la 11 o Maraki 1859 j iil<> oia i b<» no ka Faj>a Ixiio. O i na loio i komoiloko o ka Paj>a Loio Hawaii mamua aku o ko Lnnakanawni Makale iilo ana i hoa no ia . j>aj>a, a e ola nei hol i keia wa, oia o Menn. J. W. Aukina me E. P. Bona o Bosetona. a me M*;ssrs. S. L. Aukina, 1). H. me E. G. Hikikoki o Hilo. Ma ke kau koho balota nui u 1860. ua lilooia i Lunamakaaiuaua no ka Ajiana o Kohala Akau, Hawaii. Mai ka la 1 aku o Aperila 1862 a ka la 2 o lanuari 1865, lilo oia i maheleolelo no ka Aha Kiekie i me Hoomalu o Honeiulu nei,a wai- | 7 ho uia ia oihana no ka lawelawe ana i ka oihana Kakauolelo no ka Aha Kiekie, oiai ua lawelawe mua i oia i ua oihaua la ma ke auo Hoj>e j Kakauolelo mai Aj>erila 20, 1864 a j>au i ka la 30 o Novemaba oia makahiki no. Ua paaoia ika oihana kakauolelo no ka Aha Kiekie a hiki i ka la 30 o Ianuari 1871. haalele oia ia hana a lilo i Hope Loio Kuhina inalalo o Mr. S. H. Pilipo, ka loio kuhina oia wa. Kc hoike nei na moolelo o ka aha hookolokolo kiekie ana i kakau ai ma kona wa i noho kakauolelo ai no ka Aha Kiekie i kona ake nui e hooko i na ! mea a pau me ka jK>lolei. Ma kona ano Hoj>e Ix>io Kuhina, no na manawa i noho ai oia ma ia ano maialo o eha Loio Kuhiua, ua lawelawe oia iaoihana no kahi uku haahaa loa o #100 no ka malama. Nana e iawelawe i na hihia ma ka t aoao o ke Alii imua o na Kau Hookolokolo Kaapuni a j>au a o ia nae ke kumu i loaa ai iaia ka makau- : kau ma ka olhana loio. Ma ka makahiki 1876 hoi hou oia i Amerika Huipuia, a hele oia ma na haiolelo ao kanawaioke kulanui o Havard. laia i hoi hou mai ai.ua kohoia oia j i lunakauawai kokua elua no ka Aha Kiekie, ma ka la 1 o Feberuari, 1877. Ma ka la 5 o Novemaba,‘ 1881, ua lro oia i kokua lu- i nakanawai mua. a eia kana oihana ! i paa ai a hiki i koua make ana. He nui kaua mau olelo heoholo e ■ j>au nei maloko o na Bake Olelo Hooholo 3, 4, 5, G me 7 o ka Aha ! Kiekie, ma ka olelo Beritaaia. He kanaka makaukau 6ia ma ke i kamailio, a o kahi oua i mahalo nui ia ai no ka oluolu o kana mau kamaiiio ana a ine ka loea hohouu o ktnu mau hoakaka ana maioko no ia o ka Aha Euanelio Nui i malamnin :>i ma Ladana, mu ka la 3 o . lanuan o keia makahiki aku nei. He kulaua uiaemae konu, a he hooj>ono hoi. Hekuoo i awiliia me ka oluolu. Ma ka la 21 o Aperihi ! 1891 haalele oia ia auei uo Europa a huli hoi mai oia uoouei ma ka la 18 o Oekemaha aku nei. 0 kana kau hookolokolo hoj>e loa i malama ai, aole uae i pau pono, oia no ke I kau o Ianuari aku nei. l'a mareia oia i koua kokoolua o ka noho uu ana i keia ao inea, ma | ku la 26 o Mei, 1866, ia Miss Ellen ! Harvey, ma kahi noho oka Lunakanawai Kiekie Alani. Ua waiho iho oia he wahine e kanikau ana I nona ma keia aoaoaku o ka lua, he hoahanau kane, oia o Rev. 0has. G McCully mn ka mokuaiua o Maiue, he k&ikuahine oia o Miss Anna McCuIly o Tokio, Iaj>ana, He hoaiaha oiaio keia no na loio ! Hawaii. ua hoike oia i na wa a j>au ana i noho ai he lunakanawai no ka Aha Kiekie a ma ua kau hookolokolo kaapuni aua i malauia ai j i kon& aloha i ua kanaka Hawaii. e hoike maa ana oia i kon* manao makee ia hikou i na wa a pau. • ■ '