Hawaii Holomua, Volume II, Number 184, 20 January 1892 — HEAHA LA KA NINAU NUI A KAKOUEPONO AIKE HAKOKO I KEIA WA—0 KA NINA KUMUKANA WAI HOUANEI? [ARTICLE]

HEAHA LA KA NINAU NUI A KAKOU E PONO AI KE HAKOKO I KEIA WA—O KA NINAU KUMUKANAWAI HOU ANEI?

O ke kumu o ko makou ninau ana i keia ninau, no ko makou ike ana eia kekahi mahele o ka lahui Hawaii koho balota ke hoolilo nui nei i ko lakou mau noonoo ana no ka hoopau ana i ke Kumukanawai e ku nei i keia wa, a e hana ia ona kumukanawai hou, a no ia mea ua alakai nui ia na noonoo ana o ia poe ma ia ninau, me he mea la o ke kumuhana pilikia loa ia e kau mai ana maluna o ka lahuikanaka a me ke Aupuni, me ka hoomanao ole ana iho he ninau e ae no kekahi i oi aku kona kupono e noonoo koke ia i keia wa mamua o ua kumukanawai la. He makemake makou e hoakaka i ko makou mau manao kuokoa ma keia mea, i loaa ai he malamalama e alakai ai i ke kulana koho balota a ke kanaka e hana ai ma ka la koho balota e hiki mai ana, i ole ai e haawi ke kanaka koho balota i kana koho ana ma ka aoao e kakoo ana i ka mea e hoopau koke ia ai ka pilikia io maoli e hekau mai ana maluna ona iloko o ka wa pokole loa. Nolaila, mamuli o keia manao, ke waiho nei makou i mau ninau alakai, e like me keia ke ano: 1. O ka nele Kumukanawai hou anei ko kakou pilikia nui e ku nei i keia la ? 2. Ehia poe o kakou i hoopololi ia no ka nele i ka ai mamuli o ka loaa ole ana o ke Kumukanawai e manaoia nei e hana ia aku ana i keia kau Ahaolelo ae ? O keia mau ninau a makou i hoomaikeike ae la, he mau mea alakai kupono ia no ko kakou mau noonoo ana, a na keia mau ninau auanei e hoohemo mai i na haina oiaio maoli i pili i kela a me keia ninau. Ina e pane kakou i ka haina ma ka aoao hoole a ae paha i keia mau ninau a i elua, alaila, oia auanei ka mea e ike iho ai kakou i ka aoao a kakou e haawi ai i ka kakou mau koho ana. Oiai ma ka hoomaopopo ana i keia wa me he mea la, eia kekahi aoao holo balota ke hoolilo nui nei i ka hana ana i kumukanawai hou no ka aina i keia Ahaolelo ae, i kumuhana alakai balota na lakou, oiai hoi kekahi aoao e hoakaka ana o ka loaa ana mai ia kakou he Kuikahi Kalepa Akea mawaena o Amerika Huipuia a me kakou nei, ke kahua nui e pono ai ko k&kou nohona ipuka-’hale, oia ka lakou kumuhana koikoi. Nolaila, i ka nana ana i na hooikaika haloia ana & keia mau aoao a i elua, ua ikeia, o kekahi aoao ke olelo nei ia o ka nele kumukanawai hou o ka lahui ka pilikia uui o ka aina i keia la, o ia nele kumukanawai hou ka mea e pahola mai ai i ka pololi maluna o ka lahui; a o kekahi aoao hoi, ke olelo nei lakou o ka nele Kuikahi Kalepa mawaena o Hawaii nei a me Amerika Huipuia, he kumu ia e pahola ia mai &i ka hune Jala maluna oka aiua, a kukulu ' ia mai na Hawaii paahana ma ka ipuka o ka nele hana, a ma ia ano ua nele pu lakou i kedala ke kumu e piha ai ka umeke-poi i ka ai, ka ipu-kai hoi i ka i’a. Mamuli o keia, ua akaka keia mau mahele ' mauao elua—e poiuo ana ka lahui- 1 kanaka ika nele aka oi ame ka ' « <» mamuli o ka loaa ole ana he kumukanawai hou ia kakou; a o kekahi hoi, o ka nele Kuikahi Kalepa mawaena o Hawaii nei a me 1 Amerika Huipuia, a o kahi Aupuni e ae paha. he mea ia e hoomakeia ai na hana holomua oka aina na j mea e loaa mai ai ke ola ike ka- \ uaka paahana.

Na kakou e noonoo i keia mau welau manao i hoakaka ia ae la, a ina e hooholo lakou i kahi i ku io ai ka pilikia kokoke ia iakou. alaila. e haawi kakou me ka lokahi i na kakoo ana ma ka aoao o hoopau ana i keia pilikia ku kokoke ia kakou. He oiaio no ma ka hoomaopopo ana. he pilikia io no paha. ka pilikia o ka loaa ole ana ona kumukanawai hou no kakou, e like me ia a kekahi poe e manao nei i keia wa; a pela no hoi me ka pilikia nele ma ko kakou ipuka hale, oia hoi ia nele mai o ka aina i ka hana, ke kumu e ola ai ke kauaka paahana a me kona ohana. A eia paha ka ninau ma keia wahi, O ka pilikia hea la o nei mau pilikia elua ka pilikia nanali kokoke mai i ke ola o ke kanaka ? Oka pilikia nele Kumukanawai hou anei; a i ole, o ka pilikia nele paha i ka umeke ole a me ka ipukai ole, mamuli o ka nele ana o ka aina i ke dala, ma o ka loaa ole ana he Kuikahi Kalepa me Amerika Huipuia a Aupuni e ae paha? Ina e maopopo ia kakou ka mea koikoi aku o ka pilikia o nei mau mea elua a makou i hoakaka ae la a i ninau ae la hoi, alaila, o ua pilikia koikoi la a kakou e ike ana, ka mea mua loa a kakou e hoopau koke aku ai, a e hoopanee ae kakou i ka mea i ike ole ia kona hawele koke ana mai i ka ehaeha maluna o kakou. Ma ko makou manao, o ka nele hana iloko nei o ka aina, ke kumu e laupai mai ai ko dala e hoola ia ai ka no hona hune me ka nele o ke kanaka paahana, oia ka pilikia oi aku o ke kukonukonu e loohia ana maluua oka aina i ka wa pokole loa mamua o ka pilikia ne!e kumukanawai hou. A he mea pono loa e hoopau mua ia keia pilikia ma o ka hana ana la i kuikahi kalepa no kakou me Amerika Huipuia a Aupuni e ae paha. Nolaiia, ua hiki nni la kakou i keia manao hope. o ka Aoao Kalaiaina Liberala ia e koi nei o ka pilikia nele Kumukauawai ka pilikia koikoi loa e kau nei maluna o ka lahui, ka pilikia hoi a makou i olelo ae nei, he kaumaha ia e nanali ku-kokoke ole mai ana maluna o kakou; a o ka Aoao Kalai Aupuni hoi e kue nei ika Aoao Liberala, ke olelo nei ia o ka nele o na limahana Hawaii i ka hana ka pilikia nui, ke loaa ole ia kakou he kuikahi kalepa me Amerika Huipuia a Aupum e ae paha, a o ia pilikia ka makou i oielo ae nei oiai ka nele e haha koke mai ana i ko kakou mau ipuka hale, a no ia mea, oia ka pilikia e noonoo mua ia kona wahi e kaawale ai mai a kakou aku. a o ka pilikia nele Kamukanawai o kakou ua hiki ia kakou ke hoopanee aku iaia a hala ae keia pilikia i ku maoli iko kakou nohona ohana. Nolaila, ke ike nei kakou, e na makamaka, i ke alahele kupono e hiki ai ia kakou ke haawi i na koho ana ma ka la koho balota ae nei. Eia na poe kakoo i ka loaa ana mai o ke Kuikahi Kalepa no kakou i hoola ia ai ko kakou pilikia a nele hana iloko nei o ka aina, na ʻLit o ka paa balota Aoao Lahui, oia ka paa balota hui a na Hui Kalaiaina me Mekanika, a pela no me ka "Na Keiki Oiwi o Hawaii" oia o J. K. Kaulia, W. C. Achi, me B. F. Dilinahama, na lunamakaainana a makou i hoomaopopo ai i keia wa e kokua ana i keia kumuhana. aole lakou e kulai ana ina o lakou ke puka.